Azərbaycanın badam ixracı yüksəlişdə - ŞƏRH

Bu ilin yanvar-avqust aylarında Azərbaycandan xarici ölkələrə 2,2 milyon ABŞ dolları dəyərində 718,5 ton badam ixrac edilməsi kənd təsərrüfatı məhsulları üzrə ixrac strukturunda diqqətçəkən dəyişikliklərdən biridir. Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatları göstərir ki, badam ixracı həm kəmiyyət, həm də dəyər baxımından ötən ilin göstəricilərini bir neçə dəfə üstələyib. Xüsusilə Rusiya, Özbəkistan və Türkiyə istiqamətində artımların müşahidə olunması bu bazarlarda Azərbaycan məhsullarına olan marağın artdığını göstərir. Eyni zamanda İtaliya və Gürcüstana tədarükün başlanması, eləcə də uzun illərdən sonra ilk dəfə Niderlanda ixracın reallaşması ölkənin bazar şaxələndirməsi baxımından mühüm göstəricidir.

Son illərdə qlobal badam bazarında artan tələbat fonunda Azərbaycan üçün bu istiqamətdə ixrac imkanlarının genişlənməsi strateji əhəmiyyət daşıyır. BMT-nin Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatının (FAO) məlumatlarına görə, dünya üzrə badam ixracının əsas hissəsi ABŞ, İspaniya, Avstraliya və İranın payına düşür. Bu ölkələr bazarda dominant mövqedə olsalar da, son illərdə Orta Asiya və Qafqaz regionunda yeni istehsalçılar formalaşmaqdadır. Azərbaycan bu tendensiyada öz yerini möhkəmləndirməyə çalışır və yerli istehsalın artımı, ixrac coğrafiyasının genişlənməsi, aqroparklar və emal müəssisələrinin fəaliyyətinin güclənməsi ilə bu prosesə inteqrasiya edir.

İxracın dəyər ifadəsində iki dəfədən çox artması təkcə fiziki həcmin yüksəlməsi ilə deyil, həm də məhsulun keyfiyyət göstəricilərinin yaxşılaşması ilə əlaqələndirilə bilər. Son illərdə ölkədə intensiv bağçılıq sistemlərinin tətbiqi, suvarma texnologiyalarının yenilənməsi və məhsul yığımının optimallaşdırılması nəticəsində badamın ixrac keyfiyyəti beynəlxalq standartlara uyğunlaşmağa başlayıb. Rusiya və Özbəkistan kimi bazarlarda bu məhsula olan tələbin daha çox yerli emal sənayesindən qaynaqlandığı ehtimal olunur. Eyni zamanda Türkiyə və İtaliya kimi ölkələrdə badam həm qida, həm kosmetika, həm də sənaye sektorunda geniş istifadə edilir ki, bu da Azərbaycanın ixrac etdiyi məhsulun diversifikasiyasını artırır.

İxracın həcminə baxmayaraq, Azərbaycan hələlik qlobal badam bazarında kiçik paya malikdir. Bununla belə, ixrac istiqamətlərinin artması və yeni bazarlara çıxışın təmin olunması ixrac potensialının sistemli şəkildə genişləndirildiyini göstərir. Niderlanda cəmi 40 kiloqramlıq tədarükün həyata keçirilməsi miqyas baxımından əhəmiyyətli olmasa da, bu, Avropa bazarına test ixracı kimi dəyərləndirilə bilər. Əgər məhsul keyfiyyəti və logistika xərcləri balanslaşdırılsa, gələcəkdə bu istiqamətin daha da böyüməsi mümkündür.

Daxili bazarda badam istehsalı üzrə rəqabət qabiliyyətinin artması üçün dövlətin kənd təsərrüfatı subsidiyaları, ixracatçıların dəstəklənməsi və yeni aqrotexniki innovasiyaların tətbiqi həlledici rol oynayır. Eyni zamanda ixrac strukturunda emal dərəcəsinin artırılması, yəni xammal badam əvəzinə qabıqlı və ya paketlənmiş, dəyəri yüksək məhsulların ixracı daha dayanıqlı gəlir modeli yarada bilər. Bu istiqamətdə bir sıra iri kənd təsərrüfatı şirkətləri və yerli fermer birlikləri artıq addımlar atır, məhsulun ixracdan öncə emal dəyərinin artırılmasına yönəlirlər.

Hazırkı dinamika göstərir ki, Azərbaycanın badam ixracı yalnız kənd təsərrüfatı məhsulunun satışı deyil, həm də aqrar sənayenin ixrac yönümlü transformasiyasının bir hissəsidir. Əgər bu templə davam edilərsə və ixrac olunan məhsulların keyfiyyət göstəriciləri yüksəldilərsə, yaxın illərdə Azərbaycan regional badam tədarükçüləri arasında mühüm mövqe tuta bilər. Bu həm iqtisadi gəlir, həm də kənd yerlərində məşğulluğun artması baxımından əhəmiyyətli nəticələr vəd edir.

Nuray,

Aznews.az