Ting idxalındakı artım meyvəçiliyin intensiv inkişaf mərhələsinə keçidini gücləndirir - ŞƏRH

Bu ilin yanvar-sentyabr aylarında Azərbaycana idxal edilən meyvə verən ağac və kol tinglərinin həcmi nəzərəçarpacaq dərəcədə artıb. Statistika göstərir ki, ölkə bu dövrdə 18,3 milyon dollar dəyərində 7,7 milyon ədəd məhsul alıb və bu, ötən ilin eyni mərhələsi ilə müqayisədə həm dəyərdə, həm də kəmiyyətdə əhəmiyyətli yüksəlişi ifadə edir. Tədarükün əsas hissəsi Türkiyədən gəlib, İspaniya və Fransadan alınan tinglərin payında müəyyən genişlənmə qeydə alınıb, eyni zamanda uzun fasilədən sonra Tunis mənşəli idxal yenidən aktivləşib.

Bu rəqəmlər təkcə xarici ticarətin artımını deyil, kənd təsərrüfatı bitkilərinin genetik və sort müxtəlifliyinin genişləndirilməsi istiqamətində davam edən meylləri də əks etdirir. Meyvəçilik sahəsində son illərdə müşahidə olunan modernizasiya prosesi keyfiyyətli tinglərə tələbatın artmasına gətirib çıxarır, çünki intensiv bağçılıq texnologiyaları sortun məhsuldarlığını birbaşa müəyyən edir. Türkiyənin idxalda lider mövqeyi həmin ölkənin tingçilik sənayesinin genişlənməsi və Aralıq dənizi iqliminə uyğun sortların yerli şəraitdə yaxşı adaptasiya olunması ilə bağlıdır. Bu amil istehsalçılar üçün riskləri azaltmaqla yanaşı, yetişdirmə dövrünün planlanmasını da daha səmərəli edir. Fransadan gətirilən tinglərin sayındakı kəskin artım Avropa seleksiya məktəbinin məhsuldarlıq və xəstəliklərə davamlılıq üzrə son illərdə əldə etdiyi nailiyyətlərin region ölkələri tərəfindən daha çox mənimsənildiyini göstərir. Bu cür seçimin arxasında həm bazar tələbləri, həm də iqlim dəyişmələrinin təsirinə uyğun adaptasiya ehtiyacı dayanır.

Təchizatçılar üzrə struktur dəyişikliyi qlobal bağçılıq sənayesində baş verən tendensiyalarla da uyğunluq təşkil edir. Son beş ildə Avropa və Aralıq dənizi regionunda tingçilik üzrə ixrac həcmlərinin yüksəlməsi müşahidə olunur. Məsələn, FAO-nun məlumatlarına görə, Aralıq dənizi ölkələrində sitrus və çəyirdəkli meyvə tinglərinin qlobal bazardakı payı davamlı şəkildə artır. Bu proses beynəlxalq ticarətdə sort şaxələnməsinin və iqlimə uyğunlaşdırılmış genetik xəttlərin daha çox tələb olunmasının nəticəsidir. Azərbaycan isə bu genişlənən bazardan öz tədarük mənbələrini daha diversifikasiyalı şəkildə qurur. Tunis kimi yeni istiqamətin yenidən aktivləşməsi məhz bu fonun davamı kimi dəyərləndirilə bilər, çünki Şimali Afrika tingləri quraqlığa davamlılıq baxımından bəzi bölgələr üçün əlavə üstünlüklər verir.

Rəqəmlərdəki artım həmçinin meyvəçilikdə idxala əsaslanan ilkin mərhələ investisiyalarının gücləndiyini göstərir. Yeni salınan bağların çoxu ilkin dövrlərdə xarici tinglərə üstünlük verir. Bu, qısamüddətli dövrdə idxalın artmasına səbəb olsa da, uzunmüddətli perspektivdə yerli istehsalın genişlənməsi üçün baza formalaşdırır. Dünyada meyvəçilik sektorunun inkişaf trayektoriyası göstərir ki, sort keyfiyyətinin yüksəlməsi bazarın rəqabət qabiliyyətini artırır və ixrac imkanlarının genişlənməsinə şərait yaradır. Azərbaycanın son illərdə meyvə-tərəvəz ixracında stabil artım dinamikası ting idxalının arxasında duran iqtisadi məntiqi daha aydın göstərir, çünki məhsuldar bağlar həm daxili tələbin keyfiyyətli məhsulla təminində, həm də potensial ixracın həcminin genişlənməsində əsas rol oynayır.

Tendensiyalar bütövlükdə göstərir ki, ting idxalının strukturundakı çoxtərəfli artım ölkədə bağçılıq sektorunun daha planlı və intensiv modelə keçdiyini əks etdirir. Müxtəlif iqlim zonalarına uyğunlaşdırılmış sortların alınması gələcək istehsal risklərini balanslaşdırır və bazar dəyişkənliyinə qarşı daha dayanıqlı kənd təsərrüfatı infrastrukturu yaradır. Bu proses həm iqtisadi, həm də aqrobioloji mənada davamlı inkişaf üçün vacib addım kimi qiymətləndirilə bilər.

Aznews.az