“Fiqaro burada, Fiqaro orada”. Etiraf edirik ki, Ermənistanın baş nazirinin xaotik vurnuxmaları haqqında düşünəndə ağla məhz bu sözlər gəlir...
Gah eşidirik ki, baş nazir Paşinyan ölkədəki rus hərbi bazasına baş çəkib, gah da oxuyuruq ki, o, artıq Qarabağdadır! Bu adamən ağlında nə var? O, nəyə hazırlaşır?
Biz düşünmürük ki, erməni baş naziri elə qəliz, tapmacalı adamdı ki, onun nə düşündüyünü yəqinləşdirmək və ya hərəkətlərini hesablamaq mümkün olmasın.
Yox, qarşımızdakı tipik, standart “küçə siyasətçisi”dir və o, publika önündə özünü nümayiş etdirməkdən, “qızıl dağlar” vəd etməkdən və bir də “əcinnə ovu” təşkil etməkdən başqa bir şey bacarmır.
Ona görə də fikirləşirik ki, öz müdafiə nazirinin sərsəm, axmaq bəyanatlarına baxmayaraq Paşinyan özü yüzə - yüz heç bir müharibə haqqında düşünmür. Belə bir məşhur şərq pritçası var. İtdən soruşurlar ki, niyə hürürsən? Cavab verir ki, canavarları qorxuduram. Deyirlər ki, bəs quyruğun niyə belə əsir? Qayıdır ki: “Özüm də qorxuram axı!”....
Qeyd edək ki, müasir, demokratik Dünyada kimisə hansısa heyvanla müqayisə etmək artıq təhqir hesab olunmur, çünki heyvanlar daha təhqiramiz varlıqlar sayılmırlar – heyvanların hüquqlarının müdafiəsilə məşğul olan fəallar bunu təsdiq edər.
Ona görə də yoldaş N.Paşinyanla qorxaq it arasında şərti analogiya aparsaq, bu nəticəyə gələrik: hiss olunur ki, bu varlıq Qarabağ məsələsində güzəşt haqqında düşünmür, amma anlayır ki, belə halda proses hərb müstəvisinə istiqamət götürə bilər – Azərbaycan ən azı öz ərazisinin bir hissəsini qaytarmaq üçün hərbi əməliyyatlara başlayar...
Qarabağ hərbi-siyasi teatrında hadisələrin belə istiqamət almasını durdurmaq üçün Ermənistanın yeganə qalxanı və yaxud da ümmuniteti Kremlin dəstəyidir.
Amma Paşinyanın Kremllə də ciddi problemləri var. Moskvanın ona qarşı etimadsızlığı hələ də davam edir, çünki bu adam Kremlin xahiş – minnətinə baxmayaraq nə general Y.Xaçaturovu azad etdi, nə də ki, eks- prezident R.Koçaryanı. Üstəlik, erməni baş naziri gözünün bir qırağı ilə daim Qərbə tərəf baxır, çünki ölkəni yedizdirmək və qurmaq da lazımdı.
Uzun-uzadı dilənçilikdən sonra nəhayət ki, Avropa Birliyi ona bir az kredit vəd edibdir və bu, faktiki olaraq Paşinyanın yeganə ümid yeridir.
Aydındır ki, onun avro-çabaları heç də Moskvanın ürəyindən deyil. Odur ki, vəziyyəti hələ də qəliz olaraq qalır – manevr üçün meydan elə də böyük deyil.
Belə dayanıqsız vəziyyətdə Kreml hər an özünün forpostunu tək qoya bilər - ən azı nadinc “satellit”ini cəzalandırmaq üçün.
Azərbaycan üçün isə hətta bu da yetərlidir – Moskvanın “dinməz razılığı” Bakının hərbi əməliyyatlarına yol aça bilər və əgər Bakı heç olmasa, bilavasitə Dağlıq Qarabağın inzibati vahidi olmayan bir neçə işğal olunmuş rayonu qaytarsa, o halda Ermənistana danışıqlarda “ticarət” aparmaq üçün daha heç nə qalmayacaq, çünki İrəvan indiyədək həmin rayonların azad olunmasını oyuncaq Dağlıq Qarabağ rejiminə müstəqillik verilməsilə şərtləndiribdir.
Vyana görüşü Bakı üçün Ermənistanın yeni hakimiyyətilə danışmaq üçün ilk imkan idi. Amma görüşdən dərhal sonra hər iki tərəfdən sözün əsl mənasında hərbi ritorika partlayışı oldu.
Düşünmək olar ki, artıq hər şey bitib və daha heç bir görüş olmayacaq. Amma xarici işlər nazirlərinin növbəti görüşünü heç kim ləğv etməyibdi. Ən əsası isə Rusiyanın naziri S.Lavrov da görüşə qatılmaq arzusundadır. Amma biz onun adını eşidən kimi heç bilmədik ki, dodaqlarımızdan bir cümlə necə qopdu: “Lavrovla yaxşıdır, amma Lavrovsuz əladır”...
Məsələ bundadır ki, cənab Lavrov Kremldə Ermənistan üçün lobbiçilik edir. Üstəlik, Kreml üçün “Dağlıq Qarabağ problemini tezliklə necə həll etməli?” sualı yoxdur, Moskvanın dərd-səri Eermənistandakı dayaqlarını bərpa etməkdir.
N.Paşinyan da nə qədər atılıb-düşsə də Kreml onu “öz adamı” kimi qəbul etmir. Bundan başqa, Kremlin yaxın ətrafında demokratik rejimlər yoxdur və Moskva demokratik rejimləri idarə etmək, onları öz ətrafında saxlamaq üçün uyğun təcrübəyə də malik deyil.
Daha düzünü desək, demokratik rejimləri idarə etməyə can atmaq arzusu, ümumiyyətlə, boş sevdadır. Əlbəttə, biz demirik ki, İrəvanda lap Qərb standartlarına cavab verən bir demokratik bir rejim bərqərar olub, amma hər bir halda, Ermənistan Tacikistan deyil – burada ən azı “küçə demokratiyası”nın bəzi elementləri bərqərar olubdur.
Odur, nə Kreml, nə də Paşinyan heç vaxt biri-birlərinə münasibətdə səmimi olmayacaqlar. Belə vəziyyətdə isə bizə əlverişli bir situasiyada bundan yalnız yararlanmaq qalacaq...
Hüseynbala Səlimov