Putin Donbasda çoxlarının əsəbiləri ilə oynamağa davam edir, yeni Ukrayna hökumətinin necə manipulyasiya edə biləcəyini yoxlayır. Amma o, bununla kifayətlənməyəcək, onun məqsədi Ukraynanı parçalamaqdır.
AzNews.az inosmi.ru-ya istinadən xəbər verir ki, bunu NATO-nun Rusiyadakı sabiq nümayəndəsi və qatı rusofob Harri Tabax Ukraynanın "Apostrof" nəşrinə müsahibəsində bildirib.
Onun sözlərinə görə, Ukraynanın öz ordusunu təkmilləşdirməsi və müasir hərbi texnika əldə etməsi son dərəcə vacibdir.
Amerikalı zabit Harri Tabax Kremlin real planları və Ukrayna ordusunun modernləşdirilməsinin zəruriliyi barədə danışır.
Apostrof: Belə bir fikir var ki, Ukraynada hakimiyyətin dəyişməsi ilə Vladimir Putin irəli getməyə və ölkəmizdə sabitliyi daha da pozmağa çalışacaq.
Harri Tabax: Əlbəttə. Görürük ki, o, Donbasdakı hərbi əməliyyatları bərpa etməyə çalışdı, oraya böyük qoşun yığdı, yerli əhaliyə Rusiyanın pasportlarını payladı, nəticədə isə bir çox insanların əsəbiləri ilə oynadı. Beləliklə, o, yeni Ukrayna hakimiyyətini onlarla nə dərəcədə manipulyasiya edə biləcəyini yoxlayır. Göründüyü kimi, Rusiya tərəfi Ukraynada seçkiyə təsir göstərməyə çalışır. Ona görə yox ki, Kreml Poroşenkonun, yaxud Zelenskinin qələbəsini istəyirdi. Yox, sadəcə olaraq Putin ixtilaflar salmaq, cəmiyyəti parçalamaq istəyir. ABŞ-da Tramp hakimiyyətə gəldikdə bu baş verdi. Cəmiyyətimizi iki qütbə parçaladı. Putin də məhz belə etməyə çalışır: o, istəyir ki, Ukrayna bir neçə hissəyə parçalansın və Rusiyadan əvvəl burada vətəndaş müharibəsi başlansın. Bu, ona Rusiyanı birləşdirməyə, hakimiyyətdə qalmağa kömək edəcək. O deyəcək: Siz Ukraynadakı kimi istəyirsiniz?
- Sizcə, vəziyyətin hərbi inkişaf ssenarisi nə dərəcədə mümkündür?
- Belə bir vəziyyət davam edəcəksə, hərbi ssenari ehtimalı qalır. Putin görür ki, beynəlxalq cəmiyyətdən heç bir dəstək yoxdur, hamı Kremlin sahibinə və onun hərbi maşınına qarşıdır. Rusiya tamamilə təcrid olunmuşdur. Amma Ukraynanın hərbi sənayesi təcrid deyil. Buraya bir çox Qərb ölkələri sərmayə qoymaq istəyir, müasir silahlarla, peşəkar əsgərlərlə Ukrayna ordusuna kömək etməyə çalışırlar. Bu da Rusiya üçün çox təhlükəlidir. Ona görə yox ki, onlar uduzmaqdan və ya canlı qüvvəni itirməkdən qorxurlar. İnsan həyatı onlar üçün vacib deyil. Amma onlar istəməz ki, bütün dünya bilsin ki, Ukrayna silahları Rusiyanınkından güclüdür. Necə ki, kiçik İsrail ordusu peşəkar hərbçiləri və silahları ilə yeddi ərəb ordusuna meydan oxuyur. Buna görə də Ukrayna üçün müasir bir orduya və müasir silahlara sahib olmaq çox vacibdir.
- Yeri gəlmişkən, ABŞ-ın Ukraynaya hərbi yardımını artıracağı və əlavə hərbi texnika göndərəcəyi barədə xəbərlər də var.
- Təkcə bu deyil. Nəticədə peşəkar, yaxşı təlim keçmiş hərbçilərin olması üçün Silahlı Qüvvələrin Qərb nümunəsinə uyğun yenidən qurulması planlaşdırılır.
- Belə müasir ordu yaratmaq üçün nə qədər vaxt lazımdır?
- Uzun zaman. Məndən tez-tez soruşurlar ki, rus və ya ingilis dilini öyrənmək üçün sənə nə qədər vaxt lazım olub? Sən həmişə öyrədirsən, həmişə təkmilləşdirirsən? Müasir tibbə necə nail olmaq olar? Bu proses sonsuzdur, heç vaxt dayanmır. Ukraynanın baza səviyyəsi var, indi ordu islahatını davam etdirmək üçün yalnız siyasi iradə lazımdır. Hətta onun sayını azaltmaq, lakin daha peşəkar etmək və müasir texnologiyalarla silahlandırmaq mümkündür, köhnə BTR-lər, köhnə təyyarələr artıq işə yaramır.
- Siz Amerika Birləşmiş Ştatları ilə Rusiya Federasiyasının münasibətlərini necə qiymətləndirirsiniz? Axı biz başa düşürük ki, bu iki ölkənin münasibətləri Ukrayna məsələsinə əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərir.
- Bu münasibətlər çox mürəkkəbdir. Mənim bütün həyatım boyu indiki kimi ABŞ-la Rusiyanın pis münasibətlərini xatırlamıram. ABŞ-a yeni administrasiya gələndən son iki ildə Rusiyaya olduqca çox sanksiyalar tətbiq edilib. Prezident Konqresə Rusiyaya qarşı sanksiyaları çıxarmaq hüququnu verib, bu isə o deməkdir ki, onlar heç vaxt aradan qaldırılmayacaq, çünki Konqresdə kimsə həmişə əleyhinə olacaq. Tramp bütün üzv ölkələrin öz üzvlük xərclərini ödəmək üçün NATO-ya çox təzyiq edir. Bu, isə Alyansı gücləndirir, Vladimir Vladimiroviç sayəsində isə NATO daha da güclənir. Tramp həmçinin neft hasilatını artırmaq üçün Səudiyyə Ərəbistanına təzyiq göstərir. O, ABŞ-a neft hasil etməyə və ixrac etməyə icazə verib və bu da qiymətləri əhəmiyyətli dərəcədə aşağı salıb. Bu vəziyyət Rusiyada çox gərginlik yaradıb. Bunlar güclü iqtisadi zərbələrdir. Tramp Putini qəzəbləndirəcək çox şeylər edib. O isə ABŞ Prezidentinə qarşı heç bir şey edə bilmir.
- Rusiya Venesueladan öz hərbi mütəxəssislərinin əksəriyyətini geri çağırıb, hətta müdafiə məsləhətçilərinin çıxarılması haqqında da danışırlar. Bu qərar nəyi göstərir?
- Putin başa düşür ki, Tramp Obama deyil. O, Trampın onu rahat buraxmayacağını anlayır. O, səni boğacaq. O, bütün həyatını biznesə həsr edib. Hərbi yolla da olmasa, iqtisadi cəhətdən məhv edəcək. Putin hesab edir ki, nə Konqresdən, nə solçulardan, nə də mətbuatdan qorxmayan çox ciddi adamla üz-üzə gəlib. Bir çoxları düşünür ki, Tramp çox da ağıllı deyil, amma bilmirlər ki, o qorxuludur. Kremlin sahibi anlayır ki, Venesuelada Suriyadakı kimi eyni müharibəyə başlaya bilməyəcək, çünki vətəndaşların 75%-i hakimiyyətə qarşıdır. Buna görə də bu oyuna başlamamağa qərar verib.
- Əgər Kreml bu məsələdə kompromisə gedibsə, o, başqa yerdə əksinə, dərəcələrini artıra və iştirakını gücləndirə bilər?
- Ola bilər. Bu yer Ukrayna da ola bilər. Siz çox çətin vəziyyətdəsiniz.
- İndi bu çətin vəziyyətdən necə çıxmaq olar?
- Siz artıq o vəziyyətdən çıxırsınız. Bir yol hakimiyyət dəyişikliyidir. Siz hakimiyyəti daim dəyişirsiniz, özü də sülh yolu ilə dəyişirsiniz. Bu, çox yaxşı göstəricidir. Sizdə hakimiyyəti sülh yolu ilə dəyişdirmək mümkün olmayanda siz onu Maydan vasitəsilə dəyişirsiniz və növbəti hakimiyyət yaxşı başa düşür ki, o, xalqın istədiyi vaxt ya sülh yolu ilə ya da dinc yolla gedəcək və bu, çox böyük irəliləyişdir. Çoxları hesab edir ki, bu, özbaşınalıqdır, idarəolunmazdır. Onlar güclü liderin olmasını istəmirlər. Sizdə bir müqayisə var: Putin güclü liderdir, Rusiyada heç bir qarşıdurma yoxdur və s.
- Bəlkə də bu, onunla bağlıdır ki, Ukrayna müstəqillik illərində həqiqətən də tam hüquqlu hakimiyyət təsisatlarını yaratmağa macal tapmayıb?
— Mən bununla razılaşmıram, çünki siz onları yaratmısınız. Onlar mükəmməl deyil, lakin var. Sizin ölkədə çox demokratik institutlarınız fəaliyyət göstərir. Müstəqil qeyri-dövlət təşkilatları hakimiyyətin bütün addımını izləyir. Rusiyada onlardan xilas oldular. Sizdə isə var. Onlar izləyirlər, sizi tənqid edirlər, müxtəlif beynəlxalq təşkilatlarda sizdən şikayət edirlər. Ukraynada fikir müxtəlifliyi var. Bəli, ola bilər ki, bu, hansısa oliqarxın, yaxud nazirin, yaxud kiminsə nöqteyi-nəzəridir, amma yenə də — onlar fərqlidir. Onlar gözlərini təkcə Vladimir Vladimiroviç Putin kimi bir adama dikməyiblər. Burada İnternet bloklanmır, istədiyiniz hər şeyi izləyə, fikirlərinizi formalaşdıra, başqalarının fikirlərinə təsir edə bilərsiniz. Bunlar hamısı demokratik təsisatlardır və işləyir. Mükəmməl işləyir? Yox, əlbəttə, amma işləyir.
Bu gün Ukraynanın düşdüyü belə ağır vəziyyətdə yenə də sizin iqtisadiyyatınız inkişaf edir. Ukrayna iqtisadiyyatı bir məhsuldan, Rusiyada olduğu kimi neftdən asılı deyildir. Sizdə taxıldan, kartofdan, yüksək texnologiyadan asılıdır. Bunun üzərində hər zaman işləmək lazımdır. Və yaşıl reytinqin aşağı düşəcəyini söyləyərkən, əlbəttə ki, belə olacaq. Hətta vətəndaşların 73%-i ona səs versə də hamı ondan razı qala bilməz. Və onun ilk qərarından sonra reytinqi aşağı düşəcək.
- Biz artıq bunu görürük.
- Bəli, ona görə ki, sizdə katoliklər də, pravoslavlar da, yəhudilər də, homoseksuallar da, sağlar da, solçular da, nasistlər də, liberallar da dövlətin rəngarəngliyidir. Buna görə də hamını razı salmaq mümkün deyil və əlbəttə ki, yaşılın reytinqi aşağı düşəcək. Amma sizdə demokratiya belə qurulubdur: o, Radadan asılıdır, beynəlxalq banklardan, başqa ölkələrin prezidentlərindən, bir çox beynəlxalq təşkilatlardan asılıdır. O, çoxları ilə hesablaşmalı olacaq. Ona görə də hesab edirəm ki, sizin çox böyük inkişafınız olacaq. Bu, Ukrayna xalqının çox böyük xidmətidir ki, siz yenə də hakimiyyəti qansız dəyişə bilmisiniz. Rusiyada isə bu, mümkün olmayacaq.
Babək Göyüş
AzNews.az