26 may 1993-cu ildə rus qoşunları müstəqil Azərbaycanı tərk edib. Rus qoşunlarının Azərbaycandan çlxması hər zaman ictimaiyətin diqətində olub. Hələ Almaniyada rus qoşunlarının qaldığı bir zamanda, Azərbaycan Respublikaslndan çıxması tək Azərbaycanda deyil, dünya mətbuatında da geniş müzakirə mövzusu olaraq qalır. Azərbaycan üçün olduqca ciddi olan bu hadisəylə bağlı siyasetçilər, yazarlar, aydınlar fərqli yazılar yazmaqda, fikirlər səsləndirməkdədirlər. O, dövrü canlı yaşayanlardan, hadisələrin mərkəzində, zamanın AXC İcraiyə Komitəsinin üzvü olan Turan Partiyasının başqanı Cahandar Bayoğlu sosial şəbəkədə yazdığı yazısında ilginc fikirlər səsləndirib:
“1992-ci ildə bağımsız Azərbaycan dövlətinin Prezidenti Əbülfəz Elçibəy 1828-ci ildən mövcud olan rus ordusunun tamamilə ölkə ərazisindən çıxarılması barəsində qərar imzalayan ilk dövlət başçısı kimi adını tarixə yazdırmışdır. O, bilirdi ki, belə bir qərar onun prezidentlik vəzifəsindən getməsinə qədər sonuclana bilər. Bütün bunlara baxmayaraq, dərin zəkası ilə çox yaxşı bilirdi ki, xarici bir dövlətin qoşunlarının Azərbaycanda mövcud olması həm də işğalçılıq siyasətinin dolayı yolla davam etməsi deməkdir. Prezident Əbülfəz Elçibəy onu da bilirdi ki, bütün bunlar 1993-ci il 4 iyun tarixində dövlət çevrilişi qiyamına kimi davam edəcək. 200 il ərzində Güney Qafqazda, özəlliklə Azərbaycan Respublikasında istər çar, istərsə də Sovet Rusiyası tərəfindən formalaşdırılmış “Beşinci kolon” hərbi qiyam edərək müstəqil Azərbaycan dövlətinin konstitutsion quruluşunu çökdürərmək, süni şəkildə “Dövlət Şurası” yaratmaq, bununla imperiyanın “metropol” siyasətinin tərkib hissəsi kimi “xilaskar ordu” obrazı formalaşdırmaq niyyəti güdüləcək.
Beləliklə də Rusiya I Dəli Pyotrun vəsiyyətnaməsində 300 il öncə yazıldığı kimi yenidən geri dönmək istəyəcək. Bu addımları atmaq üçün ölkə daxilində “vətəndaş savaşı” yaratmaqla bunun sorumlusu kimi görünməmək üçün qoşunlarını çıxarmaq zorunda qaldı. Beləliklə də 1993-cü il 26 may tarixində Rusiya qoşunları müstəqil Azərbaycan dövlətinin ərazisindən tamamilə çıxdı. Bunun nəticəsi kimi elə həmin il 4 iyun tarixində keçmiş imperiyanın “beşinci kolonu”nu təmsil edən qüvvələrin hərbi qiyam baş verdi. Ancaq, bütün bunlara baxmayaraq, vətəndaş müharibəsi baş vermədi. Müstəqil dövlətmizin konstitusion qurluuşu dağılmadı. Keçmiş imperiyanın maraq dairəsində yer alan “Dövlət Şurası” yaranmadı. Rusiyaya məxsus imperiya ordusu geri dönə bilmədi. Əbülfəz Elçibəy prezidentliyini itirdi, amma sonuc olaraq, Rusiya imperia iddiasının şərtlərinə uyğun olaraq, istədiyinə nail ola bilmədi. Məhz belə olduğunda 26 iyun 1993-cü il tarixdə Rusiya Təhlükəsizlik Şurasının toplantıda şuranın katibi “Uçitel (Elçibəy) opyat nas obmanul” deyirdi. Dövlətimizi hərraca qoyan, didib-parçalamağa hazır olan hər kəs bu dönəmdə Moskva və Tehranla birlikdəydi. Məhz həmin antidövlət qüvvələr hələ də Prezident Əbülfəz Elçibəyi Kələkiyə getməkdə və Heydər Əliyevi Milli Məclisə sədr seçdirməkdə ittiham edib, günahkar kimi təbliğat maşınını işə salmışdılar. Bu tarixi addımlar əslində Dövlətin bağımsızlığını prezidentlikdən də üstün tutan lider, sən hər zaman qalibsən. İtirənlər xəyanətlərə yuvarlananlar və səni anlamayanlardı. Qazanan bağımsız Azərbaycan, uca Türk Milləti oldu.”
AzNews.az