2022-ci ildən Azərbaycanda tətbiq olunan hibrid avtomobillərin idxal və satışına dair ƏDV güzəştlərinin müddəti 2024-cü ilin sonunda başa çatır. Bu dəyişiklik avtomobil bazarına təsiri ilə yanaşı, ölkədə nəqliyyat vasitələrinin alqı-satqı modelinə, rəqabət dinamikasına və texnoloji trendlərə dair yeni mərhələnin başlanğıcını xəbər verir.
Aznews.az şərh edir ki, vergi güzəştləri sayəsində son iki ildə ölkəyə hibrid avtomobil idxalında nəzərəçarpacaq artım qeydə alınıb. Təkcə 2024-cü ilin yanvar-may aylarında Azərbaycana 18 mindən çox elektrik dəstəkli avtomobil gətirilib ki, bu da ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə təxminən 2,7 dəfə artım deməkdir. Bu artım avtomobil parkının əsasən Çin mənşəli yeni nəqliyyat vasitələri ilə yenilənməsinə imkan yaradıb. Güzəştli qiymət imkanı alıcı davranışlarını dəyişib, 20-25 min manatlıq funksional yeni avtomobillərə keçidə yol açıb.
Hazırda isə bazarda gözləmə və qeyri-müəyyənlik psixologiyası üstünlük təşkil edir. Güzəştlərin uzadılıb-uzadılmayacağı bəlli deyil, bu isə vətəndaşları fürsətdən istifadə edərək indidən yeni avtomobil almağa vadar edir. Əgər güzəştlər uzadılmasa, 2025-ci ildən etibarən yeni hibrid avtomobillərin qiymətində kəskin artımın baş verəcəyi ehtimal olunur.
Bunun fonunda ikinci əl avtomobil bazarı da kəskin dəyişib. Yeni avtomobillərə artan maraq köhnə avtomobillərin tələbatını azaldıb, nəticədə onların qiymətində 30-40 faizədək eniş müşahidə olunur. Bu isə bir tərəfdən klassik bazar yerlərinin əhəmiyyətini azaldır, digər tərəfdən onlayn satış modelinin yüksəlişini sürətləndirir. Artıq insanlar avtomobili “Instagram” və TikTok-da izləyir, virtual test və istifadəçi rəyləri əsasında qərar verir, ən sonda real baxış keçirir. Bu modelin üstünlüyü şəffaflıq və informasiyaya asan çıxışdır.
Daha mühüm dəyişikliklərdən biri isə ikinci əl avtomobillərin texniki vəziyyətinə nəzarətin güclənməsidir. Əvvəllər kilometrajın dəyişdirilməsi, nasaz avtomobillərin təmir edilmiş kimi təqdim edilməsi kimi hallara tez-tez rast gəlinirdi. Hazırda isə rəqəmsal izlər və baxış mərkəzlərinin fəaliyyəti bu cür manipulyasiyalara ciddi əngəl törədir. Alıcı avtomobili almamışdan əvvəl onun texniki hesabatı və keçmişi ilə rahatlıqla tanış ola bilir.
Beynəlxalq təcrübə də bu tendensiyanı təsdiqləyir. ABŞ-da onlayn avtomobil satış platformaları sənədləşmə də daxil olmaqla bütün prosesi rəqəmsallaşdırıb. Almaniyada virtual test sürüşləri, avtomobilin texniki hesabatı və rəqəmsal ekspertizası təklif edilir. Çində isə canlı yayımlar vasitəsilə satış üsulları sürətlə yayılır və bu, sosial şəbəkələrin bazardakı rolunu daha da artırır.
Azərbaycan üçün bu dəyişikliklər üç əsas istiqamətdə yeni reallıqlar yaradır. Birincisi, qiymət artımı satış tempini yavaşlada, amma bazarda məhsul çeşidini artıraraq keyfiyyətli avtomobillərə keçidi sürətləndirə bilər. İkincisi, ikinci əl avtomobillərin dəyərində eniş və texniki nəzarət alıcıların daha rasional seçimlər etməsinə şərait yaradacaq. Üçüncüsü, onlayn satış modelinin güclənməsi rəqabəti və şəffaflığı artıracaq, alqı-satqı mədəniyyətini dəyişəcək.
Beləliklə, vergi güzəştlərinin başa çatması yalnız fiskal deyil, həm də texnoloji və sosial baxımdan bazarın gələcəyinə ciddi təsir göstərir. Bu mərhələdə dövlətin tənzimləyici dəstəyi və bazar iştirakçılarının çevik adaptasiyası dəyişikliklərin uğurlu və balanslı keçidi üçün əsas şərtdir.
Nuray,
Aznews.az