2025-ci ilin ilk altı ayı ərzində Azərbaycanda ümumi daxili məhsulun (ÜDM) istehsalı 62 milyard 78,2 milyon manat təşkil edib ki, bu da əvvəlki ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 1,5 faiz çoxdur. İqtisadiyyatın sektorlar üzrə strukturuna nəzər saldıqda, neft-qaz sektorunda əlavə dəyərin 3,1 faiz azaldığı, əvəzində qeyri neft-qaz sektorunda 3,9 faizlik artım müşahidə olunduğu görünür. Bu dinamika ölkə iqtisadiyyatının şaxələndirilməsi və dayanıqlılığın artırılması istiqamətində aparılan siyasətin real nəticələrini əks etdirir. Statistik göstəricilərə əsasən, ÜDM istehsalının əsas payını 34,9 faizlə sənaye sahəsi tutur. Daha sonra 10,2 faizlə ticarət və nəqliyyat vasitələrinin təmiri, 7 faizlə nəqliyyat və anbar təsərrüfatı, 6,3 faizlə tikinti, 5,9 faizlə kənd təsərrüfatı, meşə təsərrüfatı və balıqçılıq, 2,8 faizlə turizm və ictimai iaşə, 1,8 faizlə informasiya və rabitə sahələri gəlir. 21,1 faiz digər xidmət sahələrinin payına düşür, məhsula və idxala xalis vergilər isə ÜDM-in 10 faizini təşkil edir. Əhalinin hər nəfərinə düşən ÜDM isə 6066,1 manata bərabərdir ki, bu da orta yaşayış səviyyəsinin və iqtisadi rifahın göstəricisi kimi çıxış edir.
İqtisadiyyatın böyüməsi təkcə makroiqtisadi göstəricilərdə əks olunmur – bu artım real həyat səviyyəsində, sosial rifahda, iş imkanlarında və gələcək inkişaf perspektivlərində də özünü göstərir. İqtisadi genişlənmə ilk növbədə dövlətin büdcə gəlirlərinin artmasına səbəb olur ki, bu da təhsil, səhiyyə, infrastruktur və sosial müdafiə sahələrinə daha çox vəsait ayrılması deməkdir. Artan vergi daxilolmaları, xüsusilə qeyri-neft sektorundan gələn vəsaitlər, dövlətin iqtisadi təhlükəsizliyini möhkəmləndirir və neft bazarındakı dalğalanmalardan asılılığı azaldır. Bununla yanaşı, iqtisadi artım məşğulluğun artmasına da şərait yaradır – yeni iş yerlərinin açılması həm regionlarda, həm də paytaxtda insanlara əmək bazarına qoşulmaq imkanı verir. Bu isə eyni zamanda yoxsulluğun azalması və sosial təbəqələşmənin yumşalması deməkdir.
Böyüyən iqtisadiyyat investisiya cəlbediciliyini də artırır. Xarici investorlar üçün stabil və artım göstərən iqtisadi mühit daha cazibədardır. Bu da ölkəyə texnologiya, yeni biliklər və beynəlxalq əlaqələr gətirir. Xüsusilə qeyri-neft sektoruna yönəlmiş investisiyalar ölkənin dayanıqlı inkişafına təkan verir. Yerli sahibkarlar da bu artımdan faydalanır: genişlənən bazar, artan alıcılıq qabiliyyəti və dövlətin dəstək mexanizmləri kiçik və orta biznes üçün daha əlverişli imkanlar yaradır.
Eyni zamanda, iqtisadi artım milli valyutanın stabilliyini qorumağa və inflyasiyanın nəzarətdə saxlanmasına da yardım edir. Bu isə əhalinin gündəlik həyatında məhsul və xidmətlərin qiymətlərinin sabit qalması ilə əks olunur. Digər mühüm məqam isə innovasiya və texnologiya sahəsində irəliləyişlərə olan stimulun güclənməsidir. İqtisadiyyat böyüdükcə ölkə daha çox elmi tədqiqat, rəqəmsallaşma və yüksək texnologiyaya investisiya yatırmaq imkanı əldə edir.
Əlbəttə, iqtisadi artım özü-özlüyündə avtomatik şəkildə bütün problemləri həll etmir. Amma bu artımın düzgün istiqamətləndirilməsi – yəni inklüziv və bərabər paylanması, bölgələr üzrə balanslaşdırılmış inkişaf, təhsilə və insan kapitalına yatırımlar – uzunmüddətli rifahın təməlini qoyur. Əldə olunan artım və rəqəmlər sadəcə statistik hesabatlarda qalmamalı, vətəndaşın gündəlik həyatında daha keyfiyyətli xidmət, daha yaxşı iş şəraiti, daha güvənli sosial sistem kimi özünü göstərməlidir.
Bütün bunlar fonunda Azərbaycanın 2025-ci ilin ilk yarısında göstərdiyi iqtisadi performans, xüsusilə qeyri-neft sektorundakı artım, gələcəyə nikbin baxmaq üçün əsas verir. Bu artım davamlı islahatlar, strateji planlaşdırma və insan kapitalına yatırımlarla müşayiət olunduğu təqdirdə ölkə yalnız regionda deyil, beynəlxalq səviyyədə də daha güclü iqtisadi mövqeyə sahib olacaq.
Pərvanə,
AzNews.az