Bu ilin I yarısında Azərbaycan 4,954 milyon ABŞ dolları dəyərində pambıq idxal edib.
Bu rəqəm ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 10,8 faiz çoxdur. Eyni zamanda, hesabat dövründə Azərbaycandan pambıq ixracının dəyəri isə 116,958 milyon ABŞ dolları təşkil edib ki, bu da ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 11,3 faiz azalma deməkdir. Cari ilin yanvar-iyun aylarında pambıq üzrə idxal Azərbaycanın ümumi idxalının 0,04 faizini, ixrac isə ümumi ixracın 0,9 faizini təşkil edib.
Qeyd etmək lazımdır ki, bu dövrdə Azərbaycanın ümumi xarici ticarət dövriyyəsi 24 milyard 400 milyon ABŞ dolları olub ki, bu da ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 12,1 faiz artım deməkdir. Lakin ixracın cəmi 0,2 faiz azalması və idxalın 29,9 faiz artması fonunda ticarət balansı üzrə müsbət saldo 1 milyard 356 milyon ABŞ dollarına qədər enib. Bu isə illik müqayisədə 3 dəfə azalma deməkdir. Beləliklə, pambıq ixracının azalması Azərbaycanın ümumi ixrac göstəricilərinə də müəyyən dərəcədə təsir göstərib.
Azərbaycanda pambıqçılıq tarixən ölkənin əsas kənd təsərrüfatı sahələrindən biri hesab olunub. Bu sahə təkcə iqtisadi baxımdan deyil, həm də sosial əhəmiyyət baxımından mühümdür, çünki minlərlə insanın məşğulluğu bu sahəyə bağlıdır. Lakin son dövrlərdə pambıq ixracında azalma müşahidə olunur. Bu azalma müxtəlif səbəblərlə bağlı ola bilər.
Pambıq ixracının azalmasının əsas səbəbləri sırasında beynəlxalq bazarlarda qiymət dalğalanmaları xüsusi yer tutur. Dünya pambıq bazarında təklifin artması, əsas ixracatçı ölkələr (Çin, Hindistan, ABŞ və Braziliya) tərəfindən yüksək həcmlərdə məhsulun bazara çıxarılması qiymətlərin düşməsinə səbəb olub və bu, Azərbaycan məhsullarına tələbatı azalda bilər. İqlim dəyişikliklərinin təsiri ilə pambıq sahələrində məhsuldarlıq aşağı düşmüş ola bilər. Bu isə ixrac üçün nəzərdə tutulan həcmin azalmasına səbəb olur. Daşımalarla bağlı artan xərclər və bəzi regionlarda davam edən geosiyasi gərginliklər ixrac imkanlarını məhdudlaşdıra bilər. Bəzi hallarda Azərbaycan pambığının keyfiyyəti beynəlxalq standartlara uyğun gəlmədikdə rəqib ölkələrin məhsulları ilə rəqabət aparmaq çətinləşir.
Pambıq əsasən tekstil sənayesində istifadə olunur və dünyada ən geniş yayılmış təbii lif növlərindən biridir. Geyim istehsalından tutmuş, ev tekstilinə, tibbi materiallara, sənaye filtrlərinə qədər geniş sahələri əhatə edir. Tekstil sənayesində köynəklər, şalvarlar, corablar, yataq dəstləri və digər geyim və ev əşyaları pambıqdan hazırlanır. Tibb sahəsində tibbi pambıq, sarğı materialları, pambıq çöplər və uşaq bezləri kimi məhsullar da bu xammalla istehsal olunur. Sənaye məhsulları kimi avtomobil sənayesi üçün izolyasiya materialları, sənaye filtr materialları və kağız istehsalı da pambıq əsasında mümkündür. Bununla yanaşı, pambıq toxumlarından əldə olunan pambıq yağı həm ərzaq, həm də sənaye məqsədli istehsalda istifadə olunur. Toxum qalıqları isə heyvan yemi kimi istifadə edilir.
Son illərdə Azərbaycanın pambıq ixracında əsas tərəfdaş ölkələr arasında Türkiyə, Rusiya, bəzi Avropa ölkələri, eləcə də Pakistan, Hindistan və Çin yer alır. Türkiyə ilə yaxın məsafə, inkişaf etmiş tekstil sənayesi və iqtisadi əlaqələrin sıxlığı bu ixrac marşrutunu vacib edir. Rusiya ilə tarixi və coğrafi bağlılıq səbəbindən Azərbaycan pambığına tələbat mövcuddur. Bəzi hallarda daha yüksək keyfiyyətli liflər Avropa tekstil istehsalçıları üçün cəlbedici olur. Pakistan, Hindistan və Çin kimi ölkələr isə zaman-zaman daxili tələbatlarını ödəmək üçün Azərbaycan məhsuluna müraciət edirlər. Lakin bu ölkələr həm də özləri pambıq istehsal edən və ixrac edən ölkələrdir. Bu baxımdan Azərbaycan məhsulu ilə onların arasında keyfiyyət və qiymət baxımından rəqabət aparmaq asan deyil. Azərbaycan pambığının ixrac həcmini və bazar payını qoruyub saxlamaq üçün keyfiyyət standartlarının artırılması və logistika xərclərinin optimallaşdırılması vacibdir.
Azərbaycanda pambığın ixrac potensialı olsa da, bəzi hallarda xüsusi növ və ya emal olunmuş pambıq məhsullarına olan tələbat yerli istehsalı üstələyə bilər. Bu halda, tekstil sənayesində istifadə olunmaq üçün idxala ehtiyac yaranır. Məsələn, yüksək keyfiyyətli çiyid, lif və ya artıq hazır iplik formasında pambıq məhsulları digər ölkələrdən gətirilir. Bu da statistik olaraq pambıq idxalını artırır. Eyni zamanda, bəzi yerli istehsal müəssisələri texnologiya və istehsal qabiliyyəti baxımından müəyyən çeşidlərdə məhsul istehsal edə bilmədiyindən, xammal və ya yarımfabrikat idxalına yönəlirlər. Bu da idxalın artmasına səbəb olur.
Azərbaycanın pambıq sektoru ümumilikdə strateji və sosial əhəmiyyətə malik olmaqla yanaşı, dünya bazarları ilə sıx inteqrasiyada olan bir sahədir. Cari göstəricilər pambıq ixracında azalma və idxalda artımı göstərsə də, bu rəqəmlər diqqətlə təhlil edilməli və sahə üzrə düzgün siyasətlər müəyyən edilməlidir. Pambığın istehsalı, emalı və ixracı üzrə rəqabət qabiliyyətinin artırılması üçün müasir texnologiyalar, keyfiyyət nəzarəti və ixrac bazarlarının diversifikasiyası vacibdir. Həmçinin pambıqçılıq sahəsində innovativ yanaşmalar, aqrar texnologiyaların tətbiqi və fermerlərin maarifləndirilməsi gələcəkdə bu sahənin dayanıqlı inkişafına zəmin yarada bilər.
AzNews.az