2025–2026-cı tədris ili üzrə tələbələrin köçürülməsi ilə bağlı elektron sənəd qəbulu artıq başa çatıb. 15-22 iyul tarixlərində portal.edu.az platforması üzərindən aparılan qeydiyyat mərhələsində 1500-dən artıq tələbə ali təhsil müəssisəsini, ixtisasını və ya təhsilalma formasını dəyişmək məqsədilə müraciət edib. Bu barədə Elm və Ali Təhsil üzrə Dövlət Agentliyi məlumat verib. Müraciətlərin bu qədər yüksək olması ali təhsil sistemində tələbələrin qərarvermə fəallığının artdığını, lakin eyni zamanda tədris, sosial və idarəetmə mühitində bəzi uyğunsuzluqların mövcudluğunu da ortaya qoyur.
Hazırda köçürülmə prosesinin növbəti mərhələsi – təhsil müəssisələri tərəfindən təqdim olunmuş müraciətlərin qiymətləndirilməsi mərhələsi başlayıb. Bu mərhələdə universitetlər hər bir tələbənin müraciətini ayrılıqda dəyərləndirir, qəbul şərtlərinə, yerlərin mövcudluğuna və digər meyarlara əsaslanaraq qərar verir. Müsbət qərar olduğu halda tələbənin şəxsi kabinetində “Təsdiq et” və ya “İmtina et” düymələri aktivləşir. Tələbə “Təsdiq et” düyməsini seçərsə, köçürülmə rəsmiləşir. Əks halda müraciət qüvvədən düşür. Bu səbəbdən tələbələrə şəxsi kabinetlərini mütəmadi izləmələri tövsiyə olunur.
Müraciətlərin sayı və məzmunu göstərir ki, tələbələrin əhəmiyyətli hissəsi hazırda təhsil aldıqları ixtisasdan və ya universitetdən ya narazıdır, ya da alternativ imkanlardan yararlanmaq istəyir. Bir çox tələbə ali məktəbə daxil olduqdan sonra seçdiyi ixtisasın onun maraqlarına və qabiliyyətlərinə uyğun olmadığını anlayır və daha uyğun istiqamətlərə yönəlməyə çalışır. Eyni zamanda regionlarda yerləşən universitetlərdən Bakıya doğru müşahidə edilən axın, paytaxt təhsil müəssisələrinin daha cəlbedici olduğu qənaətini gücləndirir. Bəzi hallarda isə köçürülmə qərarı şəxsi, sosial və ya maddi səbəblərlə izah olunur. Bu da göstərir ki, tələbə yerdəyişmələri yalnız akademik deyil, həm də sosial prosesdir.
Digər tərəfdən, köçürülmə prosesinin elektronlaşdırılması təhsil sahəsindəki rəqəmsal islahatların tərkib hissəsidir. Bu mexanizm vasitəsilə tələbə öz müraciətini şəffaf şəkildə sistemə daxil edir, cavabları onlayn formada izləyə bilir və nəticəyə təsir edən hər bir detalı yaxından müşahidə edir. Bu həm çeviklik, həm də obyektivlik baxımından müsbət addımdır. Lakin elektron sistemin imkanlarından yararlanmaq üçün tələbələrin texniki savadlılığı və platformaya zamanında nəzarət etməsi də mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
Təhsil müəssisəsindən imtina cavabı alan şəxslərə 2 təqvim günü ərzində apellyasiya təqdim etmək imkanı verilir. Bu müddət çox qısa olsa da, tələbələrin hüquqlarının nəzərə alınması baxımından vacibdir. Lakin praktiki müstəvidə bu mexanizmin effektivliyi sual altındadır. Tələbənin imtina səbəbini qısa zamanda başa düşməsi, arqument hazırlaması və rəsmi şəkildə müraciət etməsi üçün kifayət qədər vaxt olmaya bilər. Bu isə apellyasiya prosesinin hüquqi təminat olsa da, bəzi hallarda formal xarakter daşımasına səbəb ola bilər.
Bütün bu məsələlər göstərir ki, tələbə köçürülməsi prosesi təkcə bir idarəetmə vasitəsi deyil, ali təhsil sistemində keyfiyyətin, bölgələr üzrə tədris imkanlarının, sosial və iqtisadi faktorların, eləcə də tələbə məmnuniyyətinin birgə indikatorudur. Tələbələrə seçim azadlığı verilməsi, sistemin daha çevik işləməsi və rəqəmsal idarəetmənin tətbiqi müsbət tendensiyalardır. Eyni zamanda, bu müraciətlər təhsil sisteminə yönəlik daha dərin analizlərin aparılmasına və gələcəkdə struktur islahatlara ehtiyac olduğunu göstərir. Əgər bu proseslər təkcə texniki baxımdan deyil, analitik və strateji müstəvidə də dəyərləndirilərsə, tələbə köçürülməsi mexanizmi ali təhsildə keyfiyyətin yüksəldilməsi üçün effektiv vasitəyə çevrilə bilər.
Zeynal ABDİN,
AzNews.az