Naxçıvan şəhərində yerləşən və Azərbaycanın memarlıq incilərindən sayılan Möminə Xatun türbəsinin bərpası istiqamətində işlərə başlanılıb. Bu məqsədlə Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi ilə Avstriyada yerləşən və tarix-memarlıq abidələrinin bərpası üzrə ixtisaslaşmış “Atelier Erich Pummer GmbH” şirkəti arasında müqavilə imzalanıb. Müqaviləyə əsasən, 5 avqust 2025-ci il tarixində şirkətin işçi qrupu Naxçıvana gələrək türbənin bərpası ilə bağlı ilkin mərhələyə start verib.
Hazırda ərazidə müvafiq infrastrukturun qurulması prosesi həyata keçirilir. Mütəxəssislərin bildirdiyinə görə, Möminə Xatun türbəsi tarixiliyinə və memarlıq dəyərinə xələl gətirilmədən, orijinal formaya uyğun şəkildə bərpa ediləcək. İşlərin aparılması zamanı müasir texnologiyalarla yanaşı, tarixi materiallar və texnikalar da nəzərə alınacaq. Təhlükəsizliyin təmin olunması məqsədilə abidəyə ziyarət müvəqqəti olaraq dayandırılıb.
Qeyd edək ki, Prezident İlham Əliyev 2025-ci il mayın 22-də “Naxçıvan şəhərində yerləşən Möminə Xatun türbəsi dünya əhəmiyyətli tarix-memarlıq abidəsinin bərpası və konservasiyası ilə bağlı tədbirlər haqqında” Sərəncam imzalayıb. Sərəncamda qeyd olunur ki, türbə dünya əhəmiyyətli abidə kimi milli-mədəni irsimizin qorunması baxımından xüsusi əhəmiyyət daşıyır və onun ilkin görkəminə qaytarılması üçün dövlət səviyyəsində kompleks tədbirlər həyata keçiriləcək.
Möminə Xatun türbəsi XII əsr Azərbaycan memarlığının şah əsərlərindən biri hesab olunur. Bu nadir memarlıq nümunəsi 1186-cı ildə Atabəylər dövlətinin banisi Şəmsəddin Eldənizin həyat yoldaşı və Sultan Mahmudun anası Möminə Xatunun xatirəsinə o dövrün görkəmli memarı Əcəmi Naxçıvani tərəfindən inşa edilib. Onbucaqlı silindrik quruluşa malik türbə qırmızı kərpicdən tikilmiş, ornament və kufi yazılarla bəzədilmişdir. Türbənin üst hissəsində əvvəllər qübbə mövcud olmuş, lakin zamanla dağılıb. Hündürlüyü təxminən 25 metr olan abidənin əsas cəhətlərindən biri də onun üzərində yerləşən Quran ayələri və türbənin tikilmə tarixi ilə bağlı ərəb yazılı kitabələrdir.
Möminə Xatun türbəsi təkcə Naxçıvanın deyil, ümumiyyətlə, Azərbaycan və İslam Şərqinin memarlıq tarixində mühüm yer tutur. O, həm bədii-estetik, həm də memarlıq texnologiyası baxımından dövrünü qabaqlayan bir tikili kimi qiymətləndirilir. Türbənin orijinal ornamentləri və simmetrik kompozisiyası bu gün də memarlıq məktəblərində tədris olunmaqda davam edir.
Abidənin bərpası onun tarixi və memarlıq dəyərinin qorunması ilə yanaşı, həm də turizm baxımından Naxçıvanın cəlbediciliyinin artırılmasına xidmət edəcək. Gözlənilir ki, bərpa işləri başa çatdıqdan sonra Möminə Xatun türbəsi daha geniş ziyarətçi auditoriyasına açıq olacaq və UNESCO-nun Dünya İrsi Siyahısına daxil edilməsinə dair təşəbbüslərə dəstək verəcək.
Hazırda görülən işlər, həm yerli, həm də beynəlxalq səviyyədə bu irsə verilən dəyərin göstəricisi kimi dəyərləndirilir.
AzNews.az