Əmək bazarındakı transformasiyalar sadəcə texnologiyaların inkişafı ilə məhdudlaşmır, eyni zamanda insanların işləmə üsullarını, peşə ixtisaslarının dəyərini və təhsil sisteminə yanaşmaları dəyişdirir. Ənənəvi peşələrin bir hissəsi avtomatlaşdırma nəticəsində əhəmiyyətini itirir, əvəzində isə yeni ixtisaslar yaranır. Bu isə gənclərin yalnız bu gün üçün deyil, həm də gələcəkdə formalaşacaq bazar üçün hazır olmalarını zəruri edir. Burada ön plana çıxan ən əsas bacarıq çeviklik və adaptasiya qabiliyyətidir. Çünki sabitlik anlayışı artıq klassik mənada mövcud deyil, əmək bazarında uğurlu olmaq üçün insan daim öyrənməyə açıq olmalıdır.
Statistik göstəricilər də əmək bazarındakı bu çevikliyi təsdiqləyir. Dünya İqtisadi Forumunun son hesabatına görə, növbəti beş il ərzində mövcud bacarıqların ən azı 44 faizi aktuallığını itirəcək. Bu isə tələbələrin universitetdə öyrəndiklərini iş həyatına tam tətbiq edə bilmə riskini artırır. Ona görə də təhsil sistemi yalnız konkret biliklər verməklə kifayətlənməməli, tələbələrdə “öyrənməyi öyrənmək” vərdişini inkişaf etdirməlidir. Bu yanaşma artıq dünyanın aparıcı universitetlərində əsas tədris konsepsiyalarından birinə çevrilib.
Azərbaycanda əmək bazarının xüsusiyyətləri də göstərir ki, gənclərin karyera uğurları çox vaxt yalnız diplomla deyil, əlavə bacarıqlarla ölçülür. Könüllü fəaliyyətlər, beynəlxalq layihələrdə iştirak, müxtəlif sertifikasiya proqramları və şəxsi təşəbbüslər onların rəqabət imkanlarını gücləndirir. Məsələn, bu il “Formula-1” Azərbaycan Qran Prisi üçün 31 mindən çox müraciətin cəmi iki gün ərzində qeydə alınması gənclərin aktivliyini və təcrübə qazanmağa marağını göstərir. Burada iştirak edən minlərlə könüllü həm sosial şəbəkə qurur, həm də gələcək peşəkar fəaliyyətinə tətbiq edə biləcəyi bacarıqlar əldə edir. Bu, təcrübə ilə nəzəri bilik arasındakı boşluğu doldurmaq baxımından mühüm addımdır.
Əmək bazarındakı sürətli dəyişikliklərin digər mühüm nəticəsi isə peşə həyatının artıq “bir ömürlük” olmamasıdır. Əvvəllər bir insan eyni peşə ilə uzun illər işləyirdisə, indi isə karyera boyu bir neçə dəfə istiqamət dəyişmək reallığa çevrilib. Bu isə yeni sahələrə açıq olmağı, risk almağı və intizamlı şəkildə öyrənməyi tələb edir. Əgər gənclər bunu təhlükə deyil, şans kimi qəbul edərlərsə, hər transformasiya onlar üçün yeni inkişaf mərhələsi ola bilər.
Görünən odur ki, Azərbaycan gənclərinin qarşısında duran əsas çağırış yalnız təhsil almaq deyil, həm də özünü bazarın dəyişən qaydalarına uyğunlaşdırmaqdır. Dövlət proqramları, özəl sektorun təşəbbüsləri və beynəlxalq əməkdaşlıqlar bu prosesdə mühüm rol oynaya bilər. Lakin nəticədə uğurlu karyera yolu hər bir fərdin şəxsi intizamına, öyrənmə vərdişlərinə və yeni imkanlardan istifadə bacarığına bağlı olacaq. Əmək bazarı dəyişir və bu prosesin dayanması gözlənilmir, deməli gənclərin müvəffəqiyyət açarı çevik düşünmək və davamlı öyrənməyə hazır olmaqdır.
Nuray,
Aznews.az