Müasir geosiyasi reallıqlarda sərhəd təhlükəsizliyi və dövlətlərin miqrasiya siyasəti Avropa regionunda strateji gündəmin əsas istiqamətlərindən biri olaraq qalır. Xüsusilə Şərqi Avropa məkanında son illər müşahidə olunan gərginliklər, qeyri-qanuni miqrasiya axınları, hibrid təhlükələr və regional siyasi böhranlar sərhəd idarəçiliyini daha da aktuallaşdırır. Bu kontekstdə Polşa ilə Belarus arasındakı münasibətlər və sərhəd rejimi yalnız ikitərəfli əlaqələrin deyil, həm də Avropa İttifaqının ümumi təhlükəsizlik arxitekturasının mühüm elementi hesab olunur.
Belarus Dövlət Sərhəd Komitəsi məlumat yayıb ki, Polşa 2025-ci il sentyabrın 12-dən etibarən Belarusla sərhəddə mövcud olan bütün beynəlxalq keçid məntəqələrinin bağlanması barədə Minski rəsmi şəkildə xəbərdar edib. Bu addım Polşa tərəfindən son illərdə davam edən sərhəd gərginliklərinin yeni mərhələsi kimi qiymətləndirilir və həm siyasi, həm iqtisadi, həm də humanitar müstəvidə ciddi nəticələr doğura bilər.
Polşanın bu qərarı bir tərəfdən milli təhlükəsizlik və ictimai sabitlik arqumentləri ilə əsaslandırılır. Son illər Belarus ərazisindən Avropa İttifaqına qeyri-qanuni miqrant axınının təşkili ilə bağlı irəli sürülən ittihamlar, eləcə də regionda artan hibrid təhdidlər Varşavanı sərhəd siyasətini daha da sərtləşdirməyə vadar edib. Digər tərəfdən, bu qərar Minskə qarşı siyasi təzyiq aləti kimi də qiymətləndirilir. Çünki sərhədin tam bağlanması Belarusun xarici ticarətinə, regionda logistik marşrutlara və iki ölkə arasında humanitar əlaqələrə birbaşa təsir göstərəcək.
Qısa tarixi fonda nəzər salsaq, Polşa–Belarus sərhəd böhranının əsasən 2021-ci ildən etibarən kəskinləşdiyini görürük. Həmin il Yaxın Şərq və Afrika ölkələrindən minlərlə miqrant Belarus vasitəsilə Polşaya, Litvaya və Latviyaya keçməyə cəhd göstərmişdi. Avropa İttifaqı bu prosesi Minsk tərəfindən siyasi təzyiq vasitəsi kimi qiymətləndirmiş və onu miqrantlardan hibrid alət kimi istifadə etməkdə ittiham etmişdi. Nəticədə, Polşa sərhəddə fövqəladə vəziyyət elan etmiş, yüzlərlə kilometr uzunluğunda fiziki baryerlər – sərhəd divarı və müasir nəzarət sistemləri inşa etmişdi. Sonrakı illərdə də sərhədyanı insidentlər, qaçaqmalçılıq, qeyri-qanuni keçid cəhdləri və tərəflərin qarşılıqlı ittihamları davam edib.
Belarus tərəfi Polşanın bu addımlarını dostluq və qonşuluq münasibətlərinə zidd hesab edir. Minsk sərhədin bağlanmasının regional sabitliyə, əhali arasında humanitar əlaqələrə və iqtisadi əməkdaşlığa mənfi təsirlərindən xəbərdarlıq edib. Belarus Dövlət Sərhəd Komitəsinin açıqlamasında bu qərarın siyasi motivli olduğu və əsasən Avropa İttifaqı ilə münasibətlər kontekstində qəbul edildiyi vurğulanır.
Məsələ eyni zamanda Avropa İttifaqının sərhəd təhlükəsizliyi siyasətində də mühüm məqam kimi çıxış edir. Polşanın sərhədləri faktiki olaraq Aİ-nin şərq sərhədləri hesab olunur. Bu səbəbdən sərhəd məntəqələrinin bağlanması yalnız ikitərəfli Polşa–Belarus münasibətlərinə deyil, həm də ümumilikdə Avropa İttifaqının Şərq qonşuluğu siyasətinə təsir göstərəcək. Bu, həm logistika zəncirlərinə, həm də regionda miqrasiya idarəçiliyinə yeni problemlər yarada bilər.
Ekspertlərin qənaətinə görə, sərhədin bağlanması nəticəsində Belarusdan Polşaya mal ixracı və sərnişin axını tamamilə dayanacaq. Bu isə Belarus iqtisadiyyatına ciddi zərbə vurmaqla yanaşı, Polşa bazarlarında da müəyyən logistik çətinliklərə səbəb ola bilər. Digər tərəfdən, sərhədin tam bağlanması humanitar müstəvidə ailə əlaqələri, yaxın qohumların görüş imkanları və sərhədyanı ərazilərdə yaşayan əhalinin gündəlik həyatına da mənfi təsir edəcək.
Nəticə etibarilə, Polşanın sentyabrın 12-dən etibarən Belarusla sərhəddə bütün beynəlxalq keçid məntəqələrini bağlaması regionda siyasi gərginliyin artmasına, iqtisadi əlaqələrin zəifləməsinə və humanitar sahədə yeni problemlərin yaranmasına gətirib çıxara bilər. Bu qərar həmçinin Avropa İttifaqı–Belarus münasibətlərinin gələcək perspektivləri üçün yeni çağırışlar doğurur və regionun təhlükəsizlik gündəliyində əsas mövzulardan birinə çevrilir.
AzNews.az