İş prosesində musiqi, video və ya YouTube kontentinə paralel baxmaq müasir dövrdə tez-tez rast gəlinən vərdişdir. Xüsusən də gənc nəsil arasında bu yanaşma həm əyləncə, həm də motivasiya forması kimi qəbul edilir. Lakin psixoloji, neyroloji və iqtisadi araşdırmalar göstərir ki, bu davranışın həm müsbət, həm də mənfi tərəfləri mövcuddur və balanslı yanaşma olmadan məhsuldarlıqla diqqət arasındakı incə xətt tez bir zamanda itə bilər.
Beynəlxalq elmi mənbələrdə aparılan tədqiqatlar multitasking adlanan paralel fəaliyyətlərin beynin kognitiv yükünü artırdığını ortaya qoyur. Stanford Universitetinin araşdırmasına görə, davamlı şəkildə birdən çox mənbədən informasiya qəbul edən şəxslərdə diqqətin dağılması, qısa müddətli yaddaşın zəifləməsi və qərarvermə sürətinin azalması daha çox müşahidə olunur. Yəni iş zamanı videoya qulaq asmaq və ya baxmaq insana emosional rahatlıq versə də, diqqəti tez-tez yayındırdığı üçün ümumi səmərəlilikdə itkilərə səbəb ola bilər.
Digər tərəfdən bəzi sahələrdə fon musiqisi və ya aşağı intensivlikli kontent məhsuldarlığa dəstək ola bilir. Xüsusən də monoton, təkrarlanan işlərdə və yaradıcılıq tələb etməyən proseslərdə fon səsi insanın emosional tonusunu sabitləşdirir, yorğunluq hissini azaldır. Misal üçün, Kolumbiya Universitetində aparılmış bir eksperiment göstərib ki, tələbələr oxu prosesində fon musiqisindən istifadə etdikdə daha uzun müddət yorulmadan dərsə davam edə biliblər. Bu isə göstərir ki, kontentin tipi və işin xarakteri arasında uyğunluq olduqda balanslı nəticə əldə etmək mümkündür.
İqtisadi tərəfdən yanaşdıqda, iş prosesində davamlı şəkildə diqqəti yayındıran kontent istehsal səmərəliliyini aşağı sala bilir. Məsələn, “RescueTime” platformasının məlumatına görə, ofis işçilərinin gündə orta hesabla 2 saatdan çox vaxtı diqqəti yayındıran onlayn kontentlərə sərf olunur. Bu isə yalnız fərdi performans deyil, həm də ümumi istehsal gücü baxımından ciddi itki deməkdir. Xüsusən də yüksək konsentrasiya tələb edən sahələrdə bu cür vərdişlər səhvlərin çoxalmasına, keyfiyyətin enməsinə və əlavə vaxt itkilərinə gətirib çıxarır.
Praktiki baxımdan iş zamanı YouTube və ya video izləmək davranışının zərərlərini minimuma endirmək üçün bir sıra metodlar mövcuddur. Mütəxəssislər “time-blocking” üsulunu tətbiq etməyi tövsiyə edirlər. Bu yanaşmada iş və fasilə vaxtları əvvəlcədən planlaşdırılır və yalnız fasilələrdə video izləməyə icazə verilir. Bundan başqa, xüsusi məhsuldarlıq tətbiqləri istifadəçilərə diqqəti yayındıran platformalara müəyyən saatlarda giriş məhdudiyyəti qoymağa imkan yaradır. Ən səmərəli variantlardan biri isə iş zamanı yalnız instrumental musiqi və ya sözsüz kontentdən istifadə etməkdir ki, bu da beynin dil emalı resurslarını yükləmir.
Nəticə etibarilə, iş zamanı video və ya YouTube izləmək tamamilə mənfi vərdiş hesab edilə bilməz, lakin onun faydası yalnız balanslı və məqsədyönlü şəkildə istifadə olunduqda mümkündür. Yaradıcı proseslərdə və monoton işlərdə emosional rahatlıq gətirən bu metod yüksək diqqət tələb edən sahələrdə əksinə səmərəliliyi zəiflədə bilər. Burada əsas məsələ şəxsin öz iş tərzini, psixoloji xüsusiyyətlərini və qarşıya qoyduğu məqsədi düzgün qiymətləndirməsidir. Qlobal təcrübələr göstərir ki, fərdi nizam-intizamla yanaşı iş mühitində də konsentrasiyanı qorumağa yönəlmiş dəstək mexanizmləri tətbiq edildikdə balanslı nəticələr əldə etmək mümkündür.
Nuray,
Aznews.az