Azərbaycanın demoqrafik inkişafı ilə bağlı 2025-ci ilin ilk yeddi ayına dair statistik göstəricilər açıqlanıb. Ədliyyə Nazirliyinin rayon və şəhər qeydiyyat şöbələrinin məlumatına əsasən, yanvar–iyul aylarında ölkədə 54 min 898 körpə qeydə alınıb. Bu rəqəmlər Dövlət Statistika Komitəsinin iqtisadi və sosial inkişaf üzrə ənənəvi makroiqtisadi nəşrində də öz əksini tapıb.
Ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə azalma tendensiyası diqqəti cəlb edir. Belə ki, əhalinin hər 1000 nəfərinə düşən doğum göstəricisi 9,8-dən 9,2-yə enib. Bu, Azərbaycanda doğum səviyyəsinin əvvəlki illərlə müqayisədə müəyyən qədər zəiflədiyini göstərir. Ekspertlər bu dinamikanı bir neçə amillə əlaqələndirirlər: sosial-iqtisadi faktorlar, ailələrin övlad planlaşdırmasında daha ehtiyatlı davranışı, urbanizasiya proseslərinin güclənməsi, qadınların əmək bazarında daha fəal iştirakı və həyat tərzindəki dəyişikliklər doğum səviyyəsinə birbaşa təsir göstərən əsas səbəblər arasında göstərilir.
Yeni doğulan körpələrin cins bölgüsünə baxdıqda oğlan uşaqlarının üstünlük təşkil etdiyi müşahidə olunur. Belə ki, doğumların 53,2 faizi oğlan, 46,8 faizi isə qız uşaqlarının payına düşüb. Bu, Azərbaycanın son illərdəki təbii demoqrafik balansına uyğun bir nəticədir. Dünya praktikasında da oxşar tendensiyaya rast gəlinir. Məsələn, Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının məlumatına görə, təbii şəraitdə yeni doğulan hər 100 qıza təxminən 105 oğlan düşür.
Doğum göstəricilərinin strukturunda diqqət çəkən məqamlardan biri çoxuşaqlı hamiləliklərin sayı olub. Hesabat dövründə 1 854 əkiz və 72 üçəm doğumu qeydə alınıb. Bu, bir tərəfdən, bioloji amillərlə izah edilə bilirsə, digər tərəfdən, müasir tibbi xidmətlərin, o cümlədən süni mayalanma və digər reproduktiv texnologiyaların geniş tətbiqi ilə də bağlıdır.
Qlobal müqayisə fonunda Azərbaycanın göstəriciləri orta səviyyədə qiymətləndirilə bilər. BMT-nin Əhali Fondunun (UNFPA) məlumatlarına əsasən, 2024-cü ildə dünyada orta doğum səviyyəsi hər 1000 nəfərə 17 nəfər olub. Məsələn, qonşu Gürcüstanda bu göstərici 10,5, Türkiyədə 14,7, Rusiyada isə 9,5 ətrafında dəyişib. Bu baxımdan, Azərbaycanın 9,2 göstəricisi bir sıra inkişaf etmiş ölkələrin səviyyəsinə yaxın olsa da, region ölkələrinin əksəriyyəti ilə müqayisədə daha aşağıdır.
Ekspertlər qeyd edirlər ki, Avropa ölkələrinin əksəriyyətində doğum səviyyəsi kritik həddən aşağı düşüb və hər 1000 nəfərə orta hesabla 7–9 doğum qeydə alınır. Bu isə uzunmüddətli perspektivdə əhalinin qocalması, əmək resurslarının azalması və sosial təminat sisteminə təzyiqlərin artması kimi problemlərə gətirib çıxarır. Azərbaycanda hələ ki, bu risklər nisbətən zəif hiss olunsa da, hazırkı dinamika göstərir ki, doğum səviyyəsinin qorunması üçün sosial siyasətdə ailələrin dəstəklənməsi mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
Ümumilikdə, 2025-ci ilin ilk yeddi ayına dair doğum statistikası göstərir ki, Azərbaycanda əhalinin təbii artımı davam edir, lakin azalma tendensiyası fonunda bu prosesin sabitliyi üçün əlavə tədbirlər zəruridir. Demoqrafik göstəricilər yalnız ölkənin əhalisinin say artımı ilə bağlı deyil, həm də gələcək iqtisadi sabitlik, əmək bazarının formalaşması və sosial rifah sisteminin dayanıqlılığı baxımından strateji əhəmiyyət daşıyır.
AzNews.az