Azərbaycandan İtaliyaya xam neft ixracının son aylarda ciddi artım göstərməsi təkcə statistik yüksəliş deyil, həm də ölkənin enerji ticarətində yeni tendensiyaların formalaşmasına işarədir. Dövlət Gömrük Komitəsinin məlumatına görə, yanvar-avqust aylarında İtaliyaya 9,2 milyon tona yaxın xam neft göndərilib ki, bu da ötən ilin eyni dövrünə nisbətən təqribən 48 faiz çoxdur. Həcmlə müqayisədə dəyərin artımı isə 22 faizə yaxın olub və bu, qiymətlərin stabil qalmasına baxmayaraq, Azərbaycanın Avropa bazarındakı mövqeyinin güclənməsini təsdiqləyir. Hazırda ümumi neft ixracında İtaliyanın payı 57 faizdən artıqdır ki, bu da ölkənin əsas ticarət tərəfdaşları arasında xüsusi çəkisini göstərir.
Bu dinamikanın arxasında bir neçə faktor dayanır. İlk növbədə Avropanın enerji təhlükəsizliyinə dair yeni yanaşmaları və Rusiyadan asılılığın azaldılması istiqamətində atdığı addımlar Azərbaycan kimi alternativ mənbələrin əhəmiyyətini artırıb. İtaliya coğrafi mövqeyi, Aralıq dənizi limanları və enerji infrastrukturu ilə Bakı üçün strateji marşrut rolunu oynayır. BTC kəmərinin sabit fəaliyyəti və nəql xərclərinin optimallaşdırılması da ixrac həcmlərinin artmasına əlavə stimul verib.
Bununla yanaşı, proses yalnız imkanlarla məhdudlaşmır. Qlobal neft bazarında qiymət volatilliyi Azərbaycanın gəlirlərinə təsir edən əsas risk olaraq qalır. Statistikadan da göründüyü kimi, həcmlərdə kəskin artım olsa da, dəyər nisbətən daha az yüksəlib. Bu, barel qiymətlərinin sabit və ya nisbətən aşağı dəyişməsi ilə izah oluna bilər. Digər tərəfdən, Avropa İttifaqının “yaşıl enerji” hədəfləri və karbon emissiyalarının azaldılması üzrə öhdəlikləri uzunmüddətli dövrdə xam neft tələbatını məhdudlaşdıra bilər.
Azərbaycan yalnız xam neft ixracı ilə kifayətlənməməlidir. Neftin dəyər zəncirində emal payının artırılması, petrokimya və digər törəmə məhsulların ixracı gəlirlərin sabitliyini gücləndirə bilər. Eyni zamanda yeni bazarların axtarışı və ixracın şaxələndirilməsi risklərin bölüşdürülməsi baxımından vacibdir. Qlobal enerji keçidi fonunda Azərbaycanın həm neftdən gələn qısa və orta müddətli gəlirləri təmin etməsi, həm də uzunmüddətli perspektivdə alternativ enerji sektoruna sərmayələri artırması strateji zərurət olaraq qalır.
İtaliyaya ixracdakı bu artım Azərbaycanın enerji siyasətində sabit və güclü tərəfdaşlıq modelinin formalaşdığını göstərir. Statistik yüksəlişlər yalnız bu gün üçün deyil, həm də qarşıdakı illərdə ölkənin Avropa enerji xəritəsindəki mövqeyinin möhkəmlənəcəyinə dair real siqnallardır.
Nuray,
Aznews.az