Almaz hasilatının xüsusiyyətlərindən biri onun uzunmüddətli investisiya tələb etməsidir. Yeni yataqların kəşfi, geoloji araşdırmalar, infrastrukturun qurulması və hasilatın tam gücə çatdırılması illərlə vaxt aparır. Bu səbəbdən də bazarda təklifin sürətlə artması real deyil. Moiseyevin də vurğuladığı kimi, indiki şəraitdə hasilatı artırmaq mümkün deyil və bazar yalnız 2030-cu illərin sonu – 2040-cı illərin əvvəllərində müəyyən sabitlik əldə edə bilər. Bu isə qarşıdakı onillikdə almaz sənayesini ciddi sınaqlar qarşısında qoyacaq.
Almaz təklifinin azalması birbaşa olaraq qiymətlərə təsir göstərəcək. Artıq son illərdə bazarda tələb sabit qalsa da, hasilat həcmlərində azalma müşahidə olunur. Əgər təklif üç-dörd dəfə azalsa, qiymətlərin kəskin şəkildə artacağı qaçılmazdır. Bu vəziyyət, ilk növbədə, zərgərlik və lüks sənayesinə təsir göstərəcək. Çünki almaz dünyada ən çox nişan üzüyü, zinət əşyaları və brend aksessuarlarla assosiasiya olunur. Qiymətlərin sürətlə yüksəlməsi bu məhsulları yalnız varlı təbəqə üçün əlçatan edə bilər.
Digər tərəfdən, sənaye sektoru da almaz bazarındakı qıtlıqdan təsirlənəcək. Çünki almaz yalnız zinət əşyası deyil, həm də yüksək texnologiyalar və sənaye üçün vacib materialdır. Onun sərtliyi və davamlılığı sayəsində almaz müxtəlif kəsici alətlərdə, elektronikanın bəzi komponentlərində və hətta kosmik texnologiyalarda istifadə olunur. Əgər qlobal təklif azalarsa, bu sahələrdə də ciddi çətinliklər ortaya çıxa bilər.
Bazarın bu vəziyyəti almaz istehsalçılarını yeni strategiyalar üzərində düşünməyə məcbur edir. Bir tərəfdən, mövcud yataqlardan maksimum səmərə əldə etmək üçün texnologiyaların yenilənməsi vacibdir. Digər tərəfdən, sintetik almazların istehsalına maraq artır. Laboratoriya şəraitində əldə edilən sintetik almazlar həm daha ucuz başa gəlir, həm də bəzi sahələrdə təbii almazı əvəz edə bilir. Lakin bazarın psixoloji tərəfi nəzərə alındıqda, xüsusilə zərgərlikdə istehlakçılar hələ də təbii almazlara üstünlük verirlər. Bu isə o deməkdir ki, sintetik almaz istehsalı tam şəkildə qıtlığın qarşısını ala bilməyəcək.
Mütəxəssislərin fikrincə, qarşıdakı illərdə almaz bazarında qeyri-müəyyənliklər artacaq. Tələb yüksək olaraq qalacaq, təklif isə azalacaq. Bu vəziyyət həm hasilatçı ölkələr, həm də alıcı bazarlar üçün yeni çağırışlar yaradır. Hasilatçı ölkələr – əsasən Rusiya, Botswana, Kanada və Avstraliya – qlobal bazarda daha çox təsir gücünə sahib olacaq. Alıcı bazarlar – xüsusilə ABŞ, Çin və Hindistan isə yüksək qiymətlərə uyğunlaşmaq məcburiyyətində qalacaq.
Nəticə etibarilə, almaz bazarında proqnozlaşdırılan bu kəskin qıtlıq yalnız iqtisadi yox, həm də sosial-mədəni nəticələrə gətirib çıxara bilər. Ənənəvi olaraq “əbədiyyətin simvolu” hesab edilən almaz, yaxın illərdə daha da əlçatmaz ola bilər. Bu isə həm lüks sənayesinin strukturunu dəyişdirə, həm də yeni iqtisadi münasibətlərin formalaşmasına təkan verə bilər.
AzNews.az