Dünya Bankının Cənubi Qafqaz üzrə regional direktoru Roland Prays Bakıda keçirilən I Azərbaycan Beynəlxalq İnvestisiya Forumunda çıxışı zamanı Orta Dəhliz boyunca infrastrukturun modernləşdirilməsi, tənzimləmə islahatları və rəqəmsal ticarətin təşviqinə xüsusi önəm veriləcəyini vurğulayıb. Onun sözlərinə görə, Trans-Xəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Marşrutu ilə yanaşı Qara dəniz sualtı kabeli kimi layihələr Avrasiyada iqtisadi və rəqəmsal inteqrasiyanın yeni mərhələsinə yol açır və ənənəvi marşrutların həssaslığını nəzərə alaraq siyasi baxımdan neytral alternativ təqdim edir. Statistik məlumatlara görə, Orta Dəhlizlə daşınan yüklərin həcmi 2024-cü ildə 62 faiz artaraq 4,5 milyon tona çatıb və yaxın illərdə bu göstəricinin daha da yüksəlməsi gözlənilir.
Orta Dəhlizin qlobal miqyasda əhəmiyyətini artıran əsas faktor onun geosiyasi sabitlik və iqtisadi dayanıqlıq baxımından Süveyş kanalı və Şimal dəmir yolu kimi ənənəvi marşrutlardan fərqlənməsidir. Dünya Bankının qiymətləndirmələrinə görə, bu marşrut vasitəsilə ticarətin 2040-cı ilədək dəyər baxımından 150 faiz, həcmi baxımından isə 60 faiz artacağı gözlənilir. Bu artım yalnız tranzit ölkələrin gəlirliliyini deyil, həm də logistika və ticarət şəbəkələrinin şaxələnməsini təmin edir. Azərbaycan üçün bu proses iqtisadiyyatın neftdən asılılığını azaltmaq və qeyri-neft sektoruna investisiyaları cəlb etmək baxımından strateji imkanlar yaradır. Çünki dəhlizin tranzit potensialı genişləndikcə ölkəyə daxil olan xarici valyuta axını da diversifikasiya olunur.
Bununla yanaşı marşrutun sürətlə böyüməsi infrastrukturun gücləndirilməsini tələb edir. Hazırda dəmir yolu şəbəkəsində və liman sektorunda yaranan darboğazlar logistik səmərəliliyi məhdudlaşdırır. Dünya Bankının dəstəyi bu maneələrin aradan qaldırılmasına, rəqəmsal texnologiyaların tətbiqi isə daşımaların idarə olunmasında şəffaflığı və sürəti artırmağa yönəlir. Bu mənada rəqəmsal ticarətin təşviqi yalnız əməliyyat xərclərinin azalmasına deyil, həm də marşrutun beynəlxalq rəqabət qabiliyyətinin güclənməsinə xidmət edir.
Cənubi Qafqaz və Mərkəzi Asiya ölkələri üçün Orta Dəhliz qlobal bazarlara çıxış imkanlarını artırır. Mərkəzi Asiya dövlətləri dəniz limanlarına birbaşa çıxış imkanına malik olmadığından bu marşrut onlar üçün iqtisadi inteqrasiyanın əsas vasitəsinə çevrilir. Eyni zamanda Türkiyə və Azərbaycan öz coğrafi mövqelərindən istifadə etməklə logistika mərkəzinə çevrilmək üçün əlavə üstünlüklər qazanır. Azərbaycanın 2027-ci ilə qədər dəhlizin illik ötürücülük qabiliyyətini 10 milyon tona çatdırmaq planı da məhz bu istiqamətdə düşünülmüş addımdır. Bu, yalnız iqtisadi deyil, həm də strateji baxımdan regional əməkdaşlığın möhkəmlənməsinə xidmət edir.
Qlobal tendensiyalara nəzər yetirdikdə görünür ki, nəqliyyat şəbəkələrinin şaxələnməsi və siyasi risklərdən sığortalanması beynəlxalq ticarətin davamlılığı üçün getdikcə daha çox əhəmiyyət kəsb edir. Orta Dəhliz məhz bu ehtiyacın cavabıdır və Azərbaycanın bu prosesdə rolu regional iqtisadi dinamikanın gələcək istiqamətlərini müəyyən edən əsas elementlərdən birinə çevrilir. Dünya Bankının dəstəyi isə bu layihələrin beynəlxalq maliyyə institutları tərəfindən strateji əhəmiyyət daşıdığının göstəricisidir.
Nuray,
Aznews.az