Günümüzdə texnologiyanın sürətli inkişafı gündəlik həyatın hər sahəsinə nüfuz edir. Ağıllı ev texnologiyaları, xüsusilə mənzil robotları və AI əsaslı sistemlər, evdəki fəaliyyətlərin optimallaşdırılması və rahatlığın artırılması baxımından yeni imkanlar yaradır. Bu texnologiyalar artıq sadəcə elmi fantastikadan çıxaraq real həyatda istifadə olunan vasitələrə çevrilir, və onların təsirləri yalnız texniki funksionallıqla məhdudlaşmır, sosial və psixoloji sahələrdə də əhəmiyyətli dəyişikliklərə yol açır. Ağıllı ev texnologiyalarının gündəlik həyatımıza inteqrasiyası, ailə və iş dinamikasını necə dəyişdiyini və insanların psixoloji vəziyyətinə təsirlərini anlamaq, həm istifadəçilər, həm də siyasətçilər üçün aktual bir məsələdir.
Ağıllı ev texnologiyaları sosial həyat və ailə dinamikasında müxtəlif təsirlər yaradır. Robotik ev cihazları və AI köməkçiləri, məsələn, tozsoran robotları, ağıllı mətbəx cihazları və səsli AI köməkçiləri, ev işlərinin yükünü əhəmiyyətli dərəcədə azaldır. Bu, xüsusilə işləyən valideynlər üçün ailə ilə keyfiyyətli vaxtın artırılması və gündəlik stressin azaldılması kimi faydalar gətirir. Lakin texnologiyaya adaptasiya prosesi həm də asılılıq risklərini ortaya çıxarır; ailə üzvləri ev işlərini texnologiyaya həddindən artıq həvalə etdikdə, şəxsi məsuliyyət və qarşılıqlı ünsiyyət zəifləyə bilər.
Beynəlxalq statistikalar göstərir ki, 2024-cü ilədək dünyada ev robotları bazarının həcmi 20 milyard dollara çatacaq və istifadəçi məmnuniyyəti 75% səviyyəsindədir. Araşdırmalar göstərir ki, AI köməkçiləri ilə işləyən ailələrdə stress səviyyəsi orta hesabla 12% azalır, lakin gizlilik narahatlığı 35% istifadəçi tərəfindən bildirilib. Bu, texnologiyanın faydalarını qoruyarkən şəxsi məlumatların qorunması və təhlükəsizlik protokollarına ciddi diqqət yetirməyi tələb edir. Ağıllı monitorinq sistemləri və təhlükəsizlik kameraları evdə təhlükəsizlik səviyyəsini yüksəldir, lakin eyni zamanda evdəki davranışın izlənməsi və məlumatların saxlanması ilə bağlı etik və psixoloji suallar yaradır. İnsanların texnologiyaya adaptasiyası isə mərhələli olur: ilkin mərhələdə texnologiya əyləncə və rahatlıq yönümlü istifadə olunur, sonrakı mərhələdə ev işlərinin avtomatlaşdırılması və məlumat təhlili kimi kompleks funksiyalara keçid baş verir. Bu prosesdə sosial ünsiyyət və ailə ritmlərinin qorunması önəmli faktor olaraq qalır.
Azərbaycan kontekstində isə ağıllı ev texnologiyalarına adaptasiya potensialı artır. Ölkədə şəhər yaşamının intensivliyi, işləyən ailələrin artması və yeni texnologiyalara maraq, bu texnologiyaların tətbiqinə əlverişli zəmin yaradır. Eyni zamanda milli maraqlar baxımından, yerli istehsal və servislərin inkişaf etdirilməsi, həm iqtisadi səmərəliliyi artırır, həm də təhlükəsizlik və gizlilik standartlarının milli qaydalara uyğunlaşdırılmasını təmin edir.
Ağıllı ev texnologiyaları yalnız texniki funksionallıqla məhdudlaşmır; onlar sosial həyat, ailə dinamikası və psixoloji vəziyyət üzərində əhəmiyyətli təsirlər yaradır. Faydaları ilə yanaşı riskləri də mövcuddur və balanslı istifadə, gizlilik və təhlükəsizlik önlemleri ilə maksimum fayda əldə edilə bilər. Azərbaycan üçün bu texnologiyaların adaptasiyası potensialı yüksəkdir və milli maraqlar nəzərə alınmaqla onların tətbiqi həm yaşam keyfiyyətini artırır, həm də texnoloji inkişafı dəstəkləyir.
Nuray,
Aznews.az