Azərbaycan Respublikasının Su Məcəlləsi sənaye və hidroenergetika sahələrində sudan istifadəni qanunla tənzimləyir və burada əsas məqsəd həm iqtisadi inkişafı, həm əhalinin maraqlarını, həm də ekoloji balansı qorumaqdır. Sənaye müəssisələrinin suya olan tələbatı böyükdür, lakin qanunvericilik bu istifadənin yalnız texniki sulardan baş verməsini və su resurslarının qənaətlə idarə olunmasını tələb edir. Hər bir müəssisə sudan istifadə limitlərinə, texnoloji normalara riayət etməli, istehsal proseslərini təkmilləşdirərək su sərfiyyatını azaltmalı və tullantı sularının axıdılmasının qarşısını almalıdır. İçməli sudan texniki məqsədlərlə istifadə edildiyi hallarda müəssisələr dövri və təkrar su təchizatı sisteminə keçməlidirlər ki, həm resursların qənaətli istifadəsi təmin olunsun, həm də ətraf mühitə mənfi təsir minimuma endirilsin.
Su Məcəlləsi həmçinin fövqəladə hallarda, məsələn, təbii fəlakət və qəza zamanı, əhalinin içməli su ehtiyacının təminatını prioritet hesab edir. Bu hallarda dövlət orqanları sənaye müəssisələrinin içməli sudan istifadəni məhdudlaşdıra və ya müvəqqəti qadağan edə bilər. Bu yanaşma göstərir ki, sənaye maraqları heç bir halda insanların həyatı və sağlamlıq hüququndan üstün tutulmur.
Məcəlləyə görə, yeraltı suların istifadəsi də tənzimlənir. İçməli və müalicə kateqoriyasına aid olmayan yeraltı sulardan texniki təchizat, sənaye məqsədləri, kimyəvi elementlərin çıxarılması və istilik enerjisi istehsalı üçün istifadə edilə bilər. Bu halda suyun istifadəsi müvafiq icra hakimiyyəti orqanlarının müəyyən etdiyi qaydalar əsasında həyata keçirilməlidir ki, resurslar həm səmərəli istifadə olunsun, həm də ekoloji balans pozulmasın.
Su obyektlərinin faydalı qazıntıların hasilatı, geoloji kəşfiyyat və yeraltı qurğuların tikintisi üçün istifadəsi də qanunla tənzimlənir. Bu fəaliyyət yalnız “Yerin təki haqqında” qanunvericilik və Su Məcəlləsinin müddəalarına uyğun şəkildə həyata keçirilə bilər. Beləliklə, dövlət həm iqtisadi fəaliyyətə imkan verir, həm də su ehtiyatlarının və ətraf mühitin qorunmasını təmin edir.
Hidroenergetika sahəsində suyun istifadəsi isə kompleks yanaşma tələb edir. Su obyektləri hidroenergetika məqsədləri üçün istifadə olunsa da, digər sahələrin maraqları da nəzərə alınmalıdır. Hidroenergetika müəssisələri su anbarlarının doldurulması və istismar rejiminə riayət etməli, gəmilərin və bərələrin təhlükəsiz keçidini təmin etməli və balıqların kürütökmə yerlərinə maneəsiz buraxılmasını təmin etməlidir. Bu yanaşma göstərir ki, suyun istifadəsi yalnız enerji istehsalı məqsədi ilə məhdudlaşmır, digər sosial və ekoloji ehtiyaclar da qorunur.
Beləliklə, Su Məcəlləsi sənaye və hidroenergetika sahələrində sudan istifadənin hüquqi əsaslarını aydın şəkildə müəyyən edir. Burada əsas prinsiplər əhalinin içməli suya çıxışının qorunması, su resurslarının qənaətlə istifadəsi və ekoloji balansın təmin edilməsidir. Qanun sənaye və enerji sektorunun inkişafına imkan verir, eyni zamanda dövlətin strateji maraqlarını və ictimai faydayı qorumağa yönəlmiş balanslı yanaşma tətbiq edir.
Məqalə “Pragma” Sosial İnkişafa və Ekologiyanın Qorunmasına Dəstək İctimai Birliyinin Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin maliyyə yardımı ilə həyata keçirdiyi “Şərqi Zəngəzurun Laçın rayonunda su təhlükəsizliyi” adlı sosial-ekoloji layihə çərivəsində hazırlanıb.