Instagram filtrlərinin insanlara təsiri müasir dövrdə sosial medianın həyatımızdakı rolunu dərindən anlamaq üçün olduqca vacib mövzulardan biridir. Sosial şəbəkələr artıq sadəcə ünsiyyət vasitəsi deyil, həm də insanların özlərini ifadə etməsi, təqdim etməsi və hətta kimliklərini formalaşdırması üçün mühüm bir platformaya çevrilib. Bu mənada Instagram filtrləri yalnız estetik dəyişikliklər üçün nəzərdə tutulmuş kiçik vizual alətlər deyil, həm də insanların özlərinə baxış tərzini, psixoloji vəziyyətlərini və sosial münasibətlərini ciddi şəkildə təsirləndirən faktorlar kimi diqqət çəkir.
Filtrlərin istifadəsi, ilk baxışdan sadə görünsə də, insan psixologiyasında böyük izlər buraxa bilir. İnsanlar öz şəkillərinə estetik effektlər əlavə etdikdə, daha cazibədar görünmək, sosial mediada daha çox bəyənilmə və izləyici qazanmaq istəyi ilə hərəkət edirlər. Bu isə təbii görünüşdən uzaqlaşmağa, real görünüşlə virtual təqdimat arasında ciddi fərqlərin yaranmasına gətirib çıxarır. Nəticədə, bir çox istifadəçi real həyatda olduğu kimi özünü qəbul etməkdə çətinlik çəkir, yalnız filtrli şəkillərdə özünü bəyənir və bu da özünəinam problemlərinə yol aça bilir. Psixoloji araşdırmalar göstərir ki, filtrlərin tez-tez istifadəsi gənclər arasında bədən imici narazılığını artırır, həm qadınlarda, həm də kişilərdə “ideal” görünüş axtarışını gücləndirir.
Digər tərəfdən, filtrlər insanlara özlərini fərqli şəkildə ifadə etmək imkanı da verir. Yaradıcı yanaşma ilə istifadə olunan filtrlər incəsənətə, vizual üslubun formalaşmasına və estetik zövqün inkişafına xidmət edə bilir. Məsələn, bəzi istifadəçilər filtrləri sadəcə fotoşəkillərin rəng tonlarını dəyişmək və daha canlı vizual təqdimat yaratmaq üçün istifadə edirlər. Bu halda filtr vasitəsi ilə sadə bir şəkil daha maraqlı və diqqətçəkən görünür, bu da fotoqrafiya və rəqəmsal yaradıcılıq baxımından müsbət nəticələr doğura bilir.
Lakin məsələ yalnız estetik müstəvidə qalmır, sosial dinamika baxımından da önəmli təsirlər özünü göstərir. Instagram filtrləri insanların sosial müqayisə meyllərini gücləndirir. Filtrli şəkillər daha çox izləyici və bəyənmə qazandıqda, digərləri də eyni üsulu tətbiq etməyə çalışır. Beləliklə, platformada filtrdən istifadə normaya çevrilir və real görünüş ikinci plana keçir. Bu isə insanlarda müəyyən təzyiq yaradır: sanki filtrsiz şəkil paylaşmaq artıq cəsarət tələb edən bir davranış olur. Bu təzyiq sosial əlaqələrə də təsir edir, insanlar başqalarının təqdim etdiyi “mükəmməl” görünüşlə özlərini müqayisə edərək narahatlıq keçirirlər.
Əlavə olaraq, filtr istifadəsi mədəniyyətlərarası fərqləri də dərinləşdirir. Müxtəlif ölkələrdə fərqli gözəllik standartları olduğu üçün insanlar filtrlər vasitəsi ilə həmin standartlara uyğunlaşmağa çalışır. Məsələn, bəzi filtrlər dərini ağardır, digərləri gözləri böyüdür, dodaqları dolğun göstərir. Bu da yerli mədəniyyətlərdə mövcud olan gözəllik meyarlarını gücləndirərək insanlarda dəyişmə ehtiyacı yaradır. Beləliklə, filtrlər yalnız fərdi seçim deyil, həm də sosial və mədəni təsirlərin məhsuluna çevrilir.
Məsələnin başqa bir tərəfi isə texnologiyanın insan davranışına təsiridir. Süni intellektlə işləyən filtrlər üz cizgilərini dəyişdirərək insanı tamamilə başqa bir görkəmdə təqdim edə bilir. Bu cür dəyişikliklər, xüsusən gənclər arasında, gələcəkdə daha çox estetik əməliyyatlara marağı artırır, çünki insanlar real həyatda da filtrdə gördükləri görkəmə bənzəmək istəyirlər. Bununla yanaşı, filtr istifadəsi “reallıq” anlayışını da dəyişdirir. İnsanlar getdikcə daha çox virtual dünyada qəbul olunan görünüşlə özlərini tanıyır və real həyatda kim olduqlarını ikinci plana atırlar.
Nəticə etibarilə, Instagram filtrlərinin insanlara təsiri çoxşaxəlidir. Bir tərəfdən estetik zövqü inkişaf etdirən, yaradıcılığa təkan verən və fərqli üslubları sınamaq üçün imkan yaradan bir alət rolunu oynayır. Digər tərəfdən isə psixoloji təzyiq, özünəinam itkisi, sosial müqayisə və reallıqdan uzaqlaşma kimi mənfi nəticələrə səbəb olur. Bu mövzuda balansı qorumaq əsas şərtdir. İnsanlar filtrlərdən yalnız estetik vasitə kimi istifadə etməli, özlərini onların kölgəsində deyil, real görünüşləri ilə qəbul etməyi öyrənməlidirlər. Yalnız bu halda filtrlərin yaratdığı təsirlər sağlam sərhədlərdə qalacaq və sosial medianın estetik imkanları psixoloji rifaha mənfi təsir etməyəcək.
AzNews.az