Teatr uşaqlar və gənclər üçün yalnız əyləncə vasitəsi deyil, həm də sosiallaşma, yaradıcılıq və dəyərlər sisteminin formalaşmasında mühüm rol oynayan mədəniyyət məkanıdır. Gənc tamaşaçı auditoriyasının yetişdirilməsi cəmiyyətin gələcək intellektual və mədəni potensialına birbaşa təsir edir. Ona görə də teatrın təhsil sistemi ilə əməkdaşlığı və məktəblərin bu prosesdə fəal iştirakı məsələsi bu gün daha aktual görünür.
Teatrın tədris prosesinə inteqrasiyası şagirdlərdə həm pedaqoji, həm də psixoloji baxımdan ciddi dəyişikliklərə səbəb olur. Canlı səhnə təcrübəsi uşaqların emosional dünyasını zənginləşdirir, özünüifadə imkanlarını genişləndirir, tənqidi düşüncəni gücləndirir. Pedoqoqlar qeyd edir ki, teatr tamaşaları sinif otağında əldə edilən biliklərin həyatla əlaqələndirilməsinə imkan yaradır, şagirdlərin tarixi, ədəbiyyatı və sosial məsələləri daha dərindən qavramasını asanlaşdırır. Psixoloqlar isə vurğulayır ki, teatrda iştirak edən və ya tamaşaçı olan şagirdlər daha yüksək empatiya, ünsiyyət və komanda bacarıqları göstərirlər.
Dünya təcrübəsində teatrın məktəb proqramlarına inteqrasiyası geniş yayılıb. Məsələn, Böyük Britaniyada “Theatre in Education” layihələri çərçivəsində məktəblərdə xüsusi səhnə performansları təşkil olunur və dərs mövzularına uyğun tamaşalar oynanılır. Almaniyada uşaq teatrlarının fəaliyyətini dəstəkləmək üçün dövlət tərəfindən illik qrantlar ayrılır. ABŞ-da isə bir çox məktəbdə dram dərsləri rəsmi tədris planının bir hissəsi kimi qəbul olunub. Azərbaycanda da son illər bu istiqamətdə addımlar atılır. Bakı Uşaq və Gənclər Teatrı, Gənc Tamaşaçılar Teatrı və bölgələrdə fəaliyyət göstərən mədəniyyət mərkəzləri şagirdlər üçün xüsusi proqramlar hazırlayır. Mədəniyyət Nazirliyi və Təhsil Nazirliyi arasında əməkdaşlıq çərçivəsində məktəblərin teatr zalları ilə müntəzəm əlaqəsi qurulmağa başlayıb.
Statistik məlumatlara görə, Azərbaycanda 2023-cü ildə uşaq və gənclər üçün nəzərdə tutulan tamaşaların sayı 1500-ü keçib və ümumilikdə 200 mindən çox şagird bu tamaşalara qatılıb. Bu, əvvəlki illərlə müqayisədə artım deməkdir. Lakin mütəxəssislər hesab edir ki, bu sahədə hələ böyük boşluqlar var və məktəb-teatr əməkdaşlığının daha sistemli xarakter alması zəruridir.Çünki teatr uşaqlarda yalnız estetik zövq formalaşdırmır, həm də gələcəkdə vətəndaş mövqeyi, ictimai iştirakçılıq və mədəni kimliyin inkişafında mühüm vasitəyə çevrilir. Sosioloqlar qeyd edir ki, erkən yaşlarda teatrla tanış olan gənclər sonradan cəmiyyətin fəal, yaradıcı və sosial məsuliyyətli üzvləri olur. Bu baxımdan, teatr auditoriyasının formalaşdırılması uzunmüddətli mədəni strategiyanın bir parçası kimi dəyərləndirilməlidir.
Dövlət mədəniyyət siyasətində teatrın rolu artıq prioritet sahələrdən biri kimi qeyd olunur. “Azərbaycan 2030: sosial-iqtisadi inkişaf strategiyası”nda mədəniyyətin təbliği və gənc nəslin mədəni fəaliyyətlərə cəlb olunması xüsusi yer tutur. Təhsil sistemində isə yaradıcı dərslərin, teatr klublarının və məktəbli festivallarının təşviqi istiqamətində addımlar atılır. Bununla yanaşı, məktəb rəhbərlərinin və valideynlərin bu prosesi dəstəkləməsi də əsas şərtlərdən biridir.
Gələcəkdə uşaq və gənc tamaşaçı auditoriyasının formalaşdırılması qarşısında bir sıra imkanlar və çağırışlar dayanır. İmkanlar sırasında rəqəmsal texnologiyaların tətbiqi, onlayn tamaşalar və hibrid mədəni layihələr ön plana çıxır. Bu, bölgələrdə yaşayan uşaqların da mərkəzi teatrlarla təmasda olmasına şərait yarada bilər. Çağırışlar isə daha çox maliyyələşmə, kadr hazırlığı və davamlı əməkdaşlıq mexanizmlərinin qurulması ilə bağlıdır. Əgər bu məsələlər həllini tapsa, teatr gələcək nəsillərin təhsilində və sosial inkişafında strateji rol oynamağa davam edəcək.
Nuray,
Aznews.az