Azərbaycanın kəndlərində yol, su və internet sahəsində mövcud olan problemlər illərdir gündəlik həyatın əsas qaynaqlarını müəyyənləşdirir. Bu məsələlər yalnız texniki xarakter daşımır, eyni zamanda kənd əhalisinin sosial həyatını, iqtisadi imkanlarını və gələcək perspektivlərini formalaşdırır. Hər bir kəndin inkişaf göstəricisi infrastrukturla sıx bağlıdır və əgər yol, su və internet kimi elementlər lazımi səviyyədə təmin olunmursa, həmin kənd mərkəzdən təcrid olunmuş vəziyyətə düşür.
Yol problemi kəndlərin mərkəzlə əlaqəsinin zəifləməsinə səbəb olur. Pis vəziyyətdə olan yollar kəndlilərin gündəlik həyatına birbaşa təsir edir. Yağışlı havada palçığa çevrilən yollar kənd sakinlərinin bazara məhsul çıxarmasını, məktəblilərin dərsə getməsini, xəstələrin təcili yardıma çatmasını xeyli çətinləşdirir. Dağ kəndlərində qış aylarında yolların tamamilə bağlanması, kəndi uzun müddət ərzində təcrid vəziyyətində saxlayır. Bu şəraitdə kəndlilər yalnız məhdud daxili imkanlara güvənməli olurlar və bu, həm iqtisadi aktivliyi, həm də sosial həyatın keyfiyyətini zəiflədir.
Su problemi də kəndlərdə həyati məsələlərdən biridir. Su xətlərinin köhnəlməsi, boruların çürüməsi və mövsümi qıtlıq insanların həyatına birbaşa təsir göstərir. Kənd əhalisi suyun gündəlik istifadəsini dəqiq planlamağa məcbur olur. Gündə yalnız bir neçə saatlıq verilən suya görə ailələr öz fəaliyyətlərini həmin vaxtlara uyğunlaşdırır. Bu isə ev işlərinin, təsərrüfat işlərinin, əkinçilik və maldarlıq fəaliyyətlərinin məhdud çərçivədə icrasına səbəb olur. Yay aylarında su qıtlığı daha da kəskinləşir, bu da kənd təsərrüfatının məhsuldarlığını azaldır, kəndlilərin gəlir imkanlarını məhdudlaşdırır və ailələrin sosial rifahına birbaşa təsir edir.
İnternet problemi müasir dövrdə kənd həyatının ən ciddi məsələlərindən birinə çevrilib. İnternetin olmaması və ya zəif olması kənd uşaqlarının təhsildə geri qalmasına səbəb olur. Onlayn dərslərə qoşulmaq mümkün olmadıqda, kənd və şəhər uşaqları arasında bilik fərqi daha da dərinləşir. Bundan başqa, kənd gəncləri internet vasitəsilə əldə edilə bilən biliklərdən, informasiya və texnologiyalardan istifadə edə bilmədikdə, onların gələcək planları və karyera perspektivləri məhdud qalır. Bu, kəndlərdə innovasiya və sahibkarlıq imkanlarının da zəifləməsinə gətirib çıxarır. İnternetin zəif olması həmçinin kənd əhalisinin dövlət xidmətlərinə onlayn şəkildə çıxışını çətinləşdirir, bu da sosial bərabərliyi pozur.
Kənd infrastrukturunun zəifliyi uzunmüddətli demoqrafik təsirlər də yaradır. Gənclər iş, təhsil və daha yaxşı həyat şəraiti üçün kəndləri tərk etməyə meylli olurlar. Nəticədə, kəndlərdə əhalinin sayı azalır, yaşlıların sayı artır və kəndlər tədricən boşalır. Bu, həm sosial, həm də iqtisadi baxımdan kəndlərin inkişafını zəiflədir. Əgər gənclər kənddə qalmaq üçün perspektiv görmürlərsə, kəndlərin gələcəkdə dirçəlməsi çətinləşir.
Mövcud problemlərin həlli üçün dövlət səviyyəsində müxtəlif layihələr həyata keçirilir. Su xətlərinin yenilənməsi, kənd yollarının təmiri və internet infrastrukturunun genişləndirilməsi istiqamətində addımlar atılır. Lakin bu layihələrin sürəti və əhatə dairəsi hələ də bütün kəndlərin tələbatını ödəmək üçün kifayət deyil. Burada əsas məsələ davamlı və lokal həllərin tətbiq edilməsidir. Hər bir kəndin özünəməxsus ehtiyacları var və layihələr bu ehtiyaclara uyğun planlaşdırıldıqda, daha səmərəli nəticələr əldə oluna bilər.
Su təminatının yaxşılaşdırılması üçün kiçik həcmli su mənbələrinin istifadəsi, kənd içi yolların mütəmadi baxımı üçün lokal briqadaların yaradılması və internet bağlantısının genişləndirilməsi üçün texnoloji tərəfdaşlıqların artırılması vacib addımlardandır. Bundan əlavə, kənd əhalisinin texnoloji savadlılığını artırmaq və rəqəmsal xidmətlərdən istifadəsini asanlaşdırmaq üçün maarifləndirmə proqramları təşkil edilə bilər. Bu cür tədbirlər həm icmaların dayanıqlılığını artırar, həm də gənclərin kənddə qalmaq marağını gücləndirə bilər.
Azərbaycanın regional inkişafında kəndlərin mövqeyi strateji əhəmiyyət daşıyır. Yol, su və internet kimi əsas infrastrukturların təminatı kəndlərin iqtisadi həyatını canlandırır, sosial rifahı yaxşılaşdırır və ölkənin balanslı inkişafına töhfə verir. Dövlət tərəfindən bu istiqamətdə görülən tədbirlər davamlı şəkildə gücləndirildikdə, kəndlərin inkişafı yalnız kənd sakinləri üçün deyil, bütövlükdə ölkə üçün mühüm nəticələr doğuracaq. İnfrastruktur yalnız boru, asfalt və kabel deyil, həm də ümid, bərabərlik və gələcək üçün zəmanətdir.
Nuray,
Aznews.az