Bir vaxtlar işdən çıxmaq sadəcə fiziki ayrılıq idi — indi isə insanlar daha səssiz bir şəkildə “istefa” verirlər. “Quiet quitting” — yəni “sakit istefa” termini ilk dəfə 2022-ci ildə sosial mediada geniş yayılmışdı və qısa müddətdə iş dünyasının əsas müzakirə mövzularından birinə çevrildi. Bu anlayış işçinin vəzifəsini yerinə yetirməyə davam etməsi, amma artıq minimum səylə işləməsi, əlavə təşəbbüsdən və həvəsdən uzaqlaşması deməkdir. Yəni, o, işdə olsa da, ruhən artıq orada deyil.
Ekspertlər bildirir ki, sakit istefa pandemiyadan sonra daha çox müşahidə olunmağa başladı. Evdən işləmə, emosional yanma və qeyri-sabit iqtisadi vəziyyət bir çox insanda motivasiyanın azalmasına səbəb oldu. İnsanlar işdə özlərini qiymətləndirilməmiş, yorğun və mənasız hiss etdikcə, bu davranış bir növ müdafiə mexanizminə çevrildi. “Gallup”un 2024-cü il sorğusuna görə, dünyada işçilərin təxminən 59 faizi işlərinə emosional bağlılıq hiss etmir. Bu isə deməkdir ki, işə gəlirlər, tapşırıqları yerinə yetirirlər, amma artıq könüllü enerji sərf etmirlər.
Əvvəllər bu hal “tənbəllik” kimi qiymətləndirilirdi, amma indi mütəxəssislər onu daha çox psixoloji bir reaksiya kimi görür. İnsanlar öz sərhədlərini qorumağa çalışır. Həddindən artıq iş yükü, gec saatlara qədər işləmək, davamlı onlayn olmaq tələbi işçiləri tükəndirir. “Sakit istefa” – bu tükənməyə qarşı səssiz bir etiraz formasıdır.
Şirkətlər isə bu tendensiyanın təsirini ciddi hiss edir. Çünki sakit istefa açıq konflikt deyil, amma məhsuldarlığı səssizcə azaldır. Bir çox rəhbərlər işçilərin motivasiyasını yüksəltmək üçün maaş artımı və bonuslar təklif edir, lakin bu, problemin kökünü həll etmir. Əsas məsələ əmək münasibətlərinin emosional tərəfidir. İnsan özünü dəyərli hiss etmədikcə, nə qədər mükafat alsa da, həvəsini itirir.
Digər tərəfdən, bəzi mütəxəssislər sakit istefanı neqativ yox, sağlam sərhəd qoyma forması kimi dəyərləndirir. Çünki insanlar artıq iş həyatını şəxsi həyatla balanslaşdırmaq istəyir. Onlar “hər şeyimi işə verməliyəm” düşüncəsini rədd edir, vaxtını və enerjisini qorumağa çalışır. Bu baxımdan sakit istefa həm də mədəni bir dönüşdür: insanlar öz rifahlarını prioritet etməyi öyrənir.
Amma bu tendensiyanın təhlükəli tərəfi də var — əgər bir insan uzun müddət emosional olaraq işindən uzaq qalarsa, bu, tədricən ümumi həyatdan narazılıq və apatiya hissinə gətirib çıxarır. Buna görə psixoloqlar tövsiyə edir ki, əgər işdə motivasiya azalıbsa, problemi gizlətmək yox, açıq danışmaq lazımdır. Menecerlər üçün isə ən vacib bacarıq artıq “idarəetmə” deyil, “dinləmə”dir.
Bugün sakit istefa hələ də davam edir, amma artıq başqa formada. İnsanlar tam ayrılmır, sadəcə öz enerjilərini seçici şəkildə paylaşırlar. Bu, iş dünyasına yeni bir mesaj verir: sadiqlik məcburiyyətlə deyil, qarşılıqlı anlayışla yaranır.
AzNews.az