Milli Məclisdə Cinayət Məcəlləsinə təklif olunan dəyişikliklər çərçivəsində cinayət yolu ilə əldə edilmiş əmlakı leqallaşdırmaya görə tətbiq edilən cərimə sistemi yenidən nəzərdən keçirilir. Qanun layihəsinə əsasən, sabit pul məbləği ilə müəyyən edilən cərimə əvəzinə, cinayətin predmetinin dəyərinin əlli faizindən yetmiş faizinə qədər olan məbləğdə cərimə tətbiq ediləcək. Mövcud qanuna görə isə bu cərimə dörd min manatdan səkkiz min manatadək məbləğdə, yaxud üç ilədək müəyyən vəzifə tutma və ya fəaliyyət hüququndan məhrum etmə, ya da iki ildən beş ilədək azadlıqdan məhrum etmə ilə cəzalandırılır.
Bu dəyişiklik leqallaşdırmanın qarşısının alınması və cinayətkar fəaliyyətlərin iqtisadi nəticələrinin daha effektiv şəkildə məhdudlaşdırılması baxımından əhəmiyyətlidir. Sabit məbləğli cərimələr, xüsusilə böyük miqyaslı əməliyyatlarda, cinayətkarların əməlinin potensial gəlirliliyi ilə müqayisədə kifayət qədər sanksiya rolunu oynamır. Cinayətin predmetinin dəyərinin faizinə əsaslanan cərimə sistemi isə həm inzibati, həm də iqtisadi baxımdan daha balanslı nəticə verə bilər. Bu, hüquq-mühafizə orqanlarına maliyyə baxımından daha adekvat sanksiyalar tətbiq etmək imkanı yaradır və eyni zamanda, potensial leqallaşdırma riskini öncədən azaldır.
Qanun layihəsində həmçinin Rəqabət Məcəlləsi ilə əlaqədar dəyişikliklər də nəzərdə tutulur. Cinayət Məcəlləsinin "İnhisarçılıq hərəkətləri və rəqabəti məhdudlaşdırma" maddəsi yeni qaydalara uyğunlaşdırılaraq "Rəqabəti məhdudlaşdırma" adlandırılacaq və cinayət məsuliyyətindən azad edilmə halları da müəyyən ediləcək. Bu yanaşma iqtisadi fəaliyyətin şəffaflığını artırmaq və bazar iştirakçıları arasında rəqabət mühitinin qorunmasını təmin etmək baxımından vacibdir. Eyni zamanda, hüquqi tənzimləmələrdəki bu dəqiqləşdirmələr, həm yerli, həm də xarici investorlar üçün Azərbaycanda iqtisadi fəaliyyəti daha etibarlı və proqnozlaşdırıla bilən edir.
Qlobal təcrübəyə nəzər salsaq, beynəlxalq hüquq sistemlərində cinayət yolu ilə əldə edilmiş əmlakın leqallaşdırılmasına qarşı mübarizə mexanizmləri əsasən predmetin dəyərinə uyğun cərimələr və əmlakın müsadirəsi ilə tənzimlənir. ABŞ-da, Avropa İttifaqı ölkələrində və bir sıra inkişaf etmiş ölkələrdə, bu növ cərimələr sabit məbləğlərlə deyil, əmlakın real dəyəri ilə ölçülür, bu da hüquqi sanksiyaların iqtisadi baxımdan effektivliyini artırır. Azərbaycanda təklif olunan dəyişikliklər isə məhz bu beynəlxalq praktikaya uyğunlaşma istiqamətində atılmış addım kimi qiymətləndirilə bilər.
Eyni zamanda, leqallaşdırmaya qarşı daha çevik və hədəfli hüquqi çərçivə yaradılması iqtisadi risklərin idarə olunması baxımından da əhəmiyyətlidir. Sabit məbləğli cərimələr xüsusilə yüksək dəyərli əməliyyatlarda təsirsiz qalır, buna görə də dəyərin faizinə əsaslanan cərimələr həm cinayətkar fəaliyyətlərin qarşısını alır, həm də dövlət büdcəsinə əlavə maliyyə resursları gətirir. Bu dəyişiklik eyni zamanda iqtisadi subyektlərin hüquqi çərçivəni daha yaxşı anlamağına və leqallaşdırma cəhdlərinə qarşı daha etibarlı davranış göstərməsinə səbəb ola bilər.
Beləliklə, Cinayət Məcəlləsinə təklif olunan dəyişikliklər, leqallaşdırma və rəqabətin məhdudlaşdırılması ilə bağlı sanksiyaların iqtisadi effektivliyini artırmaqla yanaşı, Azərbaycanın hüquqi və institusional imicini beynəlxalq standartlara yaxınlaşdırır, iqtisadi mühitdə şəffaflıq və təhlükəsizliyi gücləndirir. Bu dəyişikliklər həm də potensial investorlara, həm yerli sahibkarlara hüquqi təminat verir və cinayətkar fəaliyyətlərin iqtisadiyyat üzərində yaratdığı mənfi təsirləri məhdudlaşdırır.
Nuray,
Aznews.az