Beynəlxalq Valyuta Fondu (IMF) Azərbaycanın cari əməliyyatlar balansı (CƏB) ilə bağlı növbəti proqnozunu açıqlayıb. “APA-Economics”in məlumatına görə, Fond 2025-ci ildə CƏB-in profisitini 4,3%, 2026-cı ildə isə 2,3% səviyyəsində olacağını gözləyir. Bununla yanaşı, IMF hesab edir ki, 2030-cu ilə qədər ölkənin cari əməliyyatlar hesabında ÜDM-in 0,8%-i həcmində kəsir formalaşacaq. Bu göstəricilər Azərbaycanın iqtisadi inkişaf dinamikasında mühüm mərhələnin başlanğıcı kimi dəyərləndirilir.
Cari əməliyyatlar balansı ölkənin beynəlxalq iqtisadi əlaqələrdə əldə etdiyi gəlir və xərclər arasındakı fərqi ifadə edir. Azərbaycanın uzun illərdir enerji ixracına əsaslanan iqtisadi modeli məhz bu balansın müsbət olmasına şərait yaradıb. Neft və qaz sektorunun yüksək payı sayəsində ölkə CƏB üzrə davamlı profisit saxlayaraq xarici valyuta ehtiyatlarını artırıb, maliyyə sabitliyini qoruyub. Lakin IMF-in son proqnozu göstərir ki, yaxın illərdə enerji bazarlarında dəyişikliklər və qeyri-neft sektorunun böyümə tempi bu balansın strukturuna təsir göstərəcək.
Proqnozlara əsasən, 2025-ci ildə CƏB-in 4,3% səviyyəsində olması Azərbaycanın xarici ticarət münasibətlərində hələ də üstün mövqeyini qoruduğunu göstərir. Bu, xüsusilə qaz ixracının genişlənməsi, enerji qiymətlərinin sabit qalması və Avropa bazarlarında tələbin yüksək olması ilə izah edilir. Bununla belə, 2026-cı ildə gözlənilən azalma və 2030-cu ildə mümkün kəsir ölkə iqtisadiyyatının gələcək diversifikasiya səviyyəsinə diqqəti artırır. Əgər qeyri-neft sektoru kifayət qədər sürətlə inkişaf etməzsə, enerji gəlirlərindəki potensial azalma uzunmüddətli ticarət balansını mənfi istiqamətə yönəldə bilər.
Bununla yanaşı, Azərbaycanın CƏB üzrə göstəricilərinə turizm, nəqliyyat, maliyyə xidmətləri və regiondaxili ticarət axınları da təsir edir. Xüsusən Orta Dəhliz və Bakı Limanı vasitəsilə həyata keçirilən tranzit daşımaları ölkənin xarici əməliyyatlar gəlirlərini artırmaqda mühüm rol oynayır. Bu istiqamətdə görülən infrastruktur layihələri və rəqəmsal gömrük islahatları CƏB-in müsbət qalmasına dəstək olur.
IMF-in proqnozunda 2030-cu ilə qədər mümkün kəsir riski ölkə üçün təhlükə siqnalı deyil, daha çox iqtisadi çevrilmə mərhələsinin göstəricisidir. Azərbaycanda qeyri-neft ixracının payı artır, kənd təsərrüfatı, sənaye istehsalı və logistika sektoru inkişaf edir. Bu da gələcəkdə enerji gəlirlərindən asılılığın azalması və iqtisadi sabitliyin daxili resurslara əsaslanması üçün zəmin yaradır.
Mütəxəssislərin fikrincə, Azərbaycanın CƏB göstəricilərinin sabit qalması üçün iki əsas istiqamət prioritet olmalıdır: ixrac strukturunun şaxələndirilməsi və innovativ istehsal sahələrinin dəstəklənməsi. Xüsusilə süni intellekt texnologiyalarının, rəqəmsal xidmətlərin və yaşıl enerji layihələrinin inkişafı ölkənin xarici iqtisadi balansını qorumağa imkan verəcək.
Nəticə etibarilə, IMF-in yeni proqnozu Azərbaycan iqtisadiyyatının növbəti onillikdə qarşısında duran transformasiya mərhələsini əks etdirir. Cari əməliyyatlar balansındakı dəyişikliklər qısamüddətli dalğalanmalardan çox, uzunmüddətli iqtisadi yönümün əlamətidir. Əgər hökumət qeyri-neft sektorunun artımını stimullaşdıran siyasətini davam etdirərsə, Azərbaycanın CƏB-i yaxın illərdə də müsbət zona daxilində qala və iqtisadi sabitlik kursunu qoruyub saxlaya bilər.
AzNews.az