Azərbaycan Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi QSC-nin (ASCO) son doqquz ildə Xəzərdənkənar sularda yük daşımalarını 3,3 dəfə artırması ölkənin dəniz nəqliyyatı sektorunda əhəmiyyətli dönüş nöqtəsi kimi dəyərləndirilə bilər. Şirkət 2014-cü ildə beynəlxalq sularda fəaliyyətini bərpa etdikdən sonra, 2015-ci ildə 183 min ton olan daşınma həcmini 2024-cü ildə 609 min tona yüksəldib. Bu, həm ASCO-nun idarəetmə və texniki imkanlarının, həm də Azərbaycanın regional və qlobal nəqliyyat strategiyasının uğurlu tətbiqinin göstəricisidir.
Dəniz daşımaları dünya ticarətinin təqribən 80 faizini təşkil edir və beynəlxalq bazarda logistik imkanlarını genişləndirən hər bir ölkə iqtisadi təhlükəsizliyini və ticarət çevikliyini artırmış olur. ASCO-nun Xəzərdənkənar fəaliyyətinin genişlənməsi Azərbaycanın yalnız regional tranzit mərkəzi kimi deyil, həm də beynəlxalq dəniz daşımaları sisteminin fəal iştirakçısı kimi mövqeyini gücləndirir. 2014-cü ildən etibarən həyata keçirilən islahatlar, gəmilərin modernləşdirilməsi və beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırılması bu prosesin əsas texnoloji dayağını formalaşdırıb. Bu, həm Xəzərdən Aralıq dənizinə, həm də Qara dəniz vasitəsilə Avropaya uzanan çoxşaxəli ticarət marşrutlarında Azərbaycanın iştirak payını artırır.
ASCO-nun beynəlxalq sularda fəaliyyətini bərpa etməsi təkcə kommersiya məqsədli deyil, həm də strateji əhəmiyyət daşıyır. Azərbaycanın dəniz nəqliyyatı infrastrukturunun modernləşdirilməsi və beynəlxalq dəniz hüququna uyğun fəaliyyət göstərməsi regionun iqtisadi inteqrasiyası baxımından önəmlidir. Bu tendensiya eyni zamanda Transxəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Dəhlizi (TBNN) və Orta Dəhliz kimi layihələrin güclənməsi ilə paralel inkişaf edir. ASCO-nun daşınma potensialının artması bu dəhlizlərdə yüklərin vaxtında və təhlükəsiz daşınması üçün zəruri logistik dayanıqlığı təmin edir.
Qlobal kontekstdə son onillikdə dəniz nəqliyyatında yük daşımalarının struktur dəyişiklikləri müşahidə olunur. Məsələn, 2020-ci ildən sonra pandemiya nəticəsində təchizat zəncirlərində yaranan qlobal gərginlik, enerji və xammal daşımalarının yenidən yönləndirilməsi bir çox ölkələri milli gəmiçilik sistemlərinə daha çox sərmayə yatırmağa sövq edib. Azərbaycan da bu tendensiyadan kənarda qalmayıb. Dövlət səviyyəsində dəniz nəqliyyatı sektoruna yönəldilən investisiyalar, Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanının inkişafı və ASCO-nun donanmasının yenilənməsi bu istiqamətdə aparılan kompleks siyasətin tərkib hissəsidir.
ASCO-nun Xəzərdənkənar fəaliyyətinin artması həm də Azərbaycan gəmilərinin texnoloji modernləşmə səviyyəsini nümayiş etdirir. Müasir enerji səmərəli mühərriklər, ekoloji standartlara cavab verən texnologiyalar və rəqəmsal idarəetmə sistemləri beynəlxalq sularda rəqabət qabiliyyətini artırır. Bu, eyni zamanda Azərbaycanın yaşıl nəqliyyat və dayanıqlı inkişaf prinsiplərinə uyğun strategiyasının tərkib hissəsi kimi dəyərləndirilə bilər. Hazırda bir çox ölkələr karbon emissiyalarını azaltmaq məqsədilə gəmiçilik sahəsində yaşıl keçid strategiyalarını tətbiq edir və ASCO-nun bu istiqamətdə atdığı addımlar onu regional liderlər sırasına çıxarır.
Xəzərdənkənar daşımaların həcminin artması Azərbaycanın enerji və sənaye məhsullarının beynəlxalq bazarlara çıxış imkanlarını da genişləndirir. Bu artım, xüsusilə Avrasiya dəhlizlərinin canlanması fonunda, yeni iqtisadi sinerji yaradır. ASCO-nun təcrübəsi göstərir ki, milli gəmiçilik şirkətləri yalnız daxili bazarda deyil, həm də beynəlxalq müstəvidə rəqabət aparmaq gücünə malikdir. Bu isə öz növbəsində, ölkənin qeyri-neft ixrac strategiyasına əlavə dəyər qatır.
Nəticə etibarilə, ASCO-nun Xəzərdənkənar yükdaşıma potensialının üç dəfədən çox artması Azərbaycanın dəniz nəqliyyatı tarixində yeni mərhələ açır. Bu artım təkcə daşınan tonaj göstəriciləri ilə ölçülmür, həm də milli gəmiçiliyin beynəlxalq səviyyədə mövqelərinin möhkəmlənməsi, logistik etibarlılığın yüksəlməsi və ölkənin qlobal nəqliyyat sistemlərində aktiv iştirakının göstəricisidir. Yaxın illərdə bu dinamikanın davam etməsi həm iqtisadi, həm də geosiyasi baxımdan Azərbaycanın strateji əhəmiyyətini daha da artıracaq.
Nuray,
Aznews.az