Dövlət Şəhərsalma və Arxitektura Komitəsinin Kollegiyası tərəfindən təsdiqlənən "Mehmanxana binaları. Layihələndirmə normaları" sənədi Azərbaycanda mehmanxana sektorunun inkişafında yeni mərhələnin başlanğıcı kimi qiymətləndirilə bilər. Qərara əsasən, bundan sonra layihələndirilən, inşa edilən və ya yenidən qurulan mehmanxanalar həm texniki təhlükəsizlik, həm funksional uyğunluq, həm də şəhərsalma baxımından daha sistemli yanaşma çərçivəsində həyata keçiriləcək. Hündürlüyü 50 metr və daha çox olan, eləcə də yeraltı hissəsi 15 metrdən dərin olan binalar artıq xüsusi texniki şərtlər əsasında tikiləcək. Bu isə həm təhlükəsizlik standartlarının gücləndirilməsinə, həm də şəhər məkanında müasir memarlıq balansının qorunmasına xidmət edir.
Son illərdə Azərbaycanda, xüsusilə paytaxt və turizm regionlarında hotel sənayesinin sürətli inkişafı müşahidə olunur. Dövlət Turizm Agentliyinin məlumatlarına görə, 2024-cü ilin sonunda ölkədə 850-dən artıq qeydiyyatdan keçmiş mehmanxana fəaliyyət göstərib və bu göstərici ilbəil artmaqdadır. Yeni normaların tətbiqi bu artımı tənzimləmək, keyfiyyət standartlarını yüksəltmək və infrastrukturun planlaşdırılmasını optimallaşdırmaq məqsədi daşıyır. Xüsusilə 11 nömrədən az tutuma malik yerləşmə obyektlərinin bu qaydalardan azad edilməsi, mikro və ailəvi turizm obyektlərinin inkişafına mane olmamaq üçün nəzərdə tutulub. Bu, kiçik sahibkarlıq subyektlərinin bazarda fəaliyyətini qorumağa və regionlarda turizm diversifikasiyasını təşviq etməyə xidmət edir.
Yeni layihələndirmə normalarında diqqətçəkən digər məqam məkanın funksional bölünməsi ilə bağlıdır. Hər bir mehmanxananın tərkibində yaşayış zonası, təsərrüfat sahəsi, yaşıllıq və abadlaşdırma elementləri, eləcə də nəqliyyat üçün duracaqların nəzərdə tutulması tələb olunur. Bu, həm estetik, həm də ekoloji baxımdan şəhər mühitinə inteqrasiyanı təmin edir. Avtobus və minik avtomobilləri üçün park yerlərinin məcburi olması, xüsusilə iri otellərin yerləşdiyi mərkəzi və turizm bölgələrində nəqliyyat axınının idarə olunmasında mühüm rol oynayacaq. Digər tərəfdən, kiçik və mini hotellər üçün bu tələbin yumşaldılması iqtisadi və praktiki baxımdan səmərəli addımdır.
Motellər üçün nömrə fondunun azı yarısına bərabər avtoduracaq tələbi isə yolboyu yerləşən obyektlərdə xidmət rahatlığını artıracaq və avtomobil turizmini stimullaşdıracaq. Bu, həm yerli, həm də tranzit turistlər üçün ölkənin yol infrastrukturunun turizm potensialına çevrilməsi baxımından əhəmiyyətlidir. Eyni zamanda, xidmət personalı üçün nəzərdə tutulan minimum parklanma yerləri əməyin təşkili və işçi rahatlığı baxımından beynəlxalq təcrübəyə uyğundur. Qərb ölkələrində tətbiq olunan otel dizayn normalarında da personalın hərəkət və xidmət zonalarının ayrılması həm təhlükəsizlik, həm də səmərəlilik nöqteyi-nəzərindən əsas tələblərdəndir.
Qlobal kontekstdə mehmanxana standartlarının müəyyənləşdirilməsi sektorun davamlı inkişafını təmin edən əsas mexanizmlərdən biridir. Dünya Turizm Təşkilatının (UNWTO) məlumatlarına görə, 2030-cu ilə qədər turizm sənayesində təhlükəsizlik, enerjiyə qənaət və ekoloji uyğunluq tələbləri hotel tikintisi üçün əsas istiqamətlərdən olacaq. Azərbaycanın qəbul etdiyi yeni normalar da bu tendensiyalara cavab verir. Layihələndirmə mərhələsində enerjiyə qənaət edən texnologiyaların və ekoloji materialların istifadəsi, həmçinin yaşıllıq sahələrinin nəzərdə tutulması gələcəkdə beynəlxalq sertifikatlaşdırma (məsələn, LEED və ya BREEAM standartları) üçün imkanlar yarada bilər.
Yeni tələblər həmçinin turizm brendinin formalaşmasında mühüm rol oynayacaq. Müasir və təhlükəsiz mehmanxana infrastrukturu ölkənin investisiya cəlbediciliyini artırır, beynəlxalq tədbirlərin və biznes səfərlərinin təşkilini asanlaşdırır. Xüsusilə Bakı, Qəbələ, Naftalan və Şamaxı kimi turizm mərkəzlərində son illərdə müşahidə olunan hotel tikinti bumunun bu qaydalarla daha sistemli və urbanistik baxımdan uyğun formada davam edəcəyi gözlənilir. Bu, həm də Azərbaycanın regionda turizm keyfiyyəti üzrə lider mövqeyini gücləndirə bilər.
Beləliklə, “Mehmanxana binaları. Layihələndirmə normaları” təkcə texniki sənəd deyil, eyni zamanda strateji çərçivədir. O, turizm sektorunda keyfiyyət və təhlükəsizlik balansını qorumağa, şəhərsalma standartlarını müasirləşdirməyə və iqtisadi dayanıqlığı təmin etməyə yönəlib. Bu addım ölkənin urban inkişaf siyasətinin və turizm strategiyasının vəhdətini nümayiş etdirir, uzunmüddətli perspektivdə isə Azərbaycanın beynəlxalq turizm bazarındakı mövqelərini daha da gücləndirəcək.
Nuray,
Aznews.az