Azərbaycanda mikro sahibkarlıq subyektlərinin maliyyələşdirilməsini dəstəkləmək məqsədilə yeni portfel təminatı mexanizmi istifadəyə verilib. Bu yenilik, İpoteka və Kredit Zəmanət Fondunun (IKZF) mikro sahibkarları maliyyə bazarına daha effektiv şəkildə daxil etmək istiqamətində atdığı növbəti addım kimi qiymətləndirilir. Fondun Kredit Zəmanət Departamentinin direktoru Elşən Kərimovun açıqlamasına əsasən, bu mexanizm ən çox kiçik və mikro sahibkarlıq subyektlərini əhatə edir və kreditlərin 75 faizədək hissəsinə dək zəmanət verir. Bu yolla kommersiya banklarının riskləri azalır, sahibkarların maliyyə resurslarına çatımı asanlaşır.
Portfel təminatı mexanizminin tətbiqi, Azərbaycanda inklüziv iqtisadi artımın stimullaşdırılması baxımından mühüm addımdır. Ölkədə mikro və kiçik biznes sektoru sahibkarlıq subyektlərinin 90 faizindən çoxunu təşkiledir və bu sahənin dəstəklənməsi real iqtisadiyyatın dinamikasında həlledici rola malikdir. Son illərə əvvəl bank sektoru kreditlərin əsas hissəsini iri şirkətlərə istiqamətləndirirdi. Mikro sahibkarlar çox vaxt girov çatışmazlığı, maliyyə hesabatlarının qeyri-şəffaflığı və ya risk dərəcəsinin yüksək qiymətləndirilməsi səbəbindən kredit bazarından kənarda qalırdı. Yeni portfel təminatı sistemi bu boşluğu qismən aradan qaldırmaqla, maliyyə institutlarının risklərini paylaşdırır və maliyyə axınını daha ədalətli istiqamətləndirir.
Mexanizmin parametrlərinə görə, mikro bizneslər 5 mindən 50 min manata qədər kredit ala biləcəklər. Bu kreditlər ölkənin iç bazarının aktivliyini artırmaqla yanaşı, istehsal və xidmət sektorunda yeni iş yerlərinin yaranmasına təkan verəcək. Kreditlərin orta çekinin 5-10 min manat aralığında olması, çoxsaylı sahibkarlıq subyektinin dəstəklənə biləcəyi anlamına gəlir. Bu, iqtisadi inklüzivliyi artırmaqla yanaşı, regional balanslı inkişafın da vacib elementidir. İqtisadiyyatın regionlar üzrə diversifikasiyası baxımından mikro sahibkarların maliyyələşdirilməsi istehsal potensialının mərkəz xaricində cəmləşməsinin qarşısını alır.
Qlobal miqyasda da oxşar mexanizmlər mikro və kiçik biznesin iqtisadi dəyər zəncirində rolunu gücləndirməyin effektiv vasitəsi hesab olunur. Avropa İttifaqı, Koreya, Yaponiya və İslandiya kimi ölkələrdə portfel təminatı sistemləri sərhədsiz bizneslərin mənbəyə çatış imkanlarını artırmaq üzrə qurulub. Beynəlxalq təcrübə göstərir ki, səhiyyə, kənd təsərrüfatı, ticarət və ıxrac sektoru kimi sahələrdə mikro kreditlərin dəstəklənməsi sosial sabitliyin qorunmasına və gəlirlər aralığının azaldılmasına müsbət təsir göstərir.
Azərbaycanda bu mexanizmin icrasına yeni başlansa da, 350-yə yaxın sahibkarlıq subyektinin artıq maliyyələşdirilməsi onun praktik faydasını təsdiqləyir. Sistemin effektivliyi ilk dövrlərdə bank sektoru və sahibkar davranışı arasındakı etimad çərçivəsinin gənişlənməsində daha aydın görünəcək. Əlavə olaraq, mikro bizneslərin rəqəmsal maliyyə infrastrukturuna inteqrasiyası və kredit tarixçəsinin formalaşması da bu təminat mexanizminin uzunmüdətli məqsədləri arasında yer alır.
Portfel təminatı mexanizmi Azərbaycanın sahibkarlıq ekosistemində yeni davranış modelinin formalaşmasına təkan verə bilər. Banklar çəkilmə riski azaldığı üçün daha çox mikro bizneslərə açılacaq, sahibkarlar isə maliyyə mənbələrini səmərəli istifadə etməklə bazar paylarını artırmaq imkanı qazanacaqlar. Bu tendensiya ölkənin iqtisadi diversifikasiyasına, iş yerlərinin artırılmasına və maliyyə resurslarının sosial bərabərliyi təmin edən istiqamətlə paylanmasına xidmət edir. Beləliklə, yeni mexanizm mikro sahibkarlar üçün sadəcə maliyyə aləti deyil, həm də sosial-iqtisadi inkişafın davamılılıq elementidir.
Nuray,
Aznews.az