İlk yardım — qəfil baş verən qəza, zədələnmə və ya sağlamlıq pozuntusu zamanı tibbi yardım gələnədək göstərilən ilkin və sadə müdaxilədir. Bəzən bir insanın həyatda qalması, əlil olmaması və ya ağır fəsadlardan qorunması məhz bu ilkin yardımdan asılı olur. Ona görə də ilk yardım bilikləri təkcə tibb işçiləri üçün deyil, hər bir vətəndaş üçün həyati əhəmiyyət daşıyır.
İlk yardımın əsas məqsədi həyati vacib funksiyaları qorumaq, qanaxmanı dayandırmaq, nəfəs və ürək döyüntüsünü bərpa etmək, insanı şokdan çıxarmaq və vəziyyətin daha da pisləşməsinin qarşısını almaqdır. Bu müdaxilələr çox vaxt cəmi bir neçə dəqiqə ərzində edilməlidir. Çünki həmin qısa zaman kəsiyi insan həyatının ən kritik anıdır. Tibbi yardım gələnə qədər atılan düzgün addım bir həyatı xilas edə, səhv və ya gecikmiş reaksiya isə ölümə səbəb ola bilər.
İlk yardım sadəcə tibbi bilik deyil, həm də soyuqqanlılıq, məsuliyyət və humanizm tələb edən bir davranışdır. Qəza, yanıq, boğulma, ürək dayanması, qıcolma və digər hallarda hadisə yerində olan şəxsin davranışı çox önəmlidir. Məsələn, huşunu itirmiş bir insana düzgün vəziyyətdə uzanmağa kömək etmək, qanaxmanı təzyiqlə dayandırmaq və ya boğulma zamanı tənəffüs yolunu açmaq kimi sadə, lakin həyati bacarıqlar hər kəsin bilməli olduğu bilgilərdir.
Dünya Səhiyyə Təşkilatının məlumatına görə, yol-nəqliyyat hadisələrində və qəfil ürək dayanması hallarının böyük bir hissəsində vaxtında və düzgün göstərilən ilk yardım insan həyatını xilas edə bilər. Bu səbəbdən bir çox ölkələrdə məktəblərdə, müəssisələrdə və ictimai yerlərdə ilk yardım təlimləri təşkil olunur. Azərbaycanda da son illərdə bu istiqamətdə maarifləndirici proqramlar və təlimlər həyata keçirilir.
İlk yardım bilikləri yalnız qəza hallarında deyil, gündəlik həyatda da lazım ola bilər. Evdə uşaq yanıq aldıqda, yaşlı bir ailə üzvü qəfil yıxıldıqda və ya kiminsə nəfəsi tıxandıqda, panikaya düşmədən necə davranmaq lazım olduğunu bilmək həm özünə, həm də ətrafdakılara qarşı məsuliyyətin göstəricisidir. Bu biliklər həm də insanlarda güvən hissi yaradır, çünki onlar fövqəladə vəziyyətdə nə edəcəklərini bilirlər.
İlk yardımın əhəmiyyətini dərk etmək, əslində, həyata dəyər vermək deməkdir. Hər kəs bu bilikləri öyrənməklə yalnız özünü deyil, ətrafındakıları da qoruyur. Hər bir saniyənin dəyərli olduğu vəziyyətdə yardım göstərə bilmək qəhrəmanlıq deyil — bu, sadəcə insanlıq borcudur.
Nəticə etibarilə, ilk yardım cəmiyyətin sağlamlıq mədəniyyətinin ayrılmaz hissəsidir. Təhsil müəssisələrində və iş yerlərində bu biliklərin öyrədilməsi, müvafiq təlimlərin keçirilməsi və insanların məsuliyyət hissinin artırılması bir çox faciələrin qarşısını ala bilər. Unutmaq olmaz ki, hər birimiz təsadüfən kiminsə həyatını xilas edə biləcək yeganə insan ola bilərik — sadəcə, hazırlıqlı olmaq kifayətdir.
AzNews.az