Əmək Bazarı və Sosial Müdafiə Məsələləri üzrə Milli Observatoriyanın 2024-cü il maliyyə nəticələri qurumun fəaliyyət dinamikasında həm xərclərin artımını, həm də idarəetmə və əməliyyat effektivliyi istiqamətində struktur təkmilləşmənin zəruriliyini göstərir. Rəsmi məlumata əsasən, qurum ili 3,762 milyon manat xalis xərclə başa vurub ki, bu da əvvəlki illə müqayisədə 22,2 faiz çoxdur. Xidmət gəlirlərində artım müşahidə olunsa da, ümumi xərc strukturunda əməkhaqqı, amortizasiya və inzibati xərclərin yüksək paya malik olması fəaliyyətin maliyyə yükünün əsas mənbəyi kimi qalır.
Qurumun 2024-cü il üzrə fəaliyyət göstəricilərinin təhlili göstərir ki, xərclərin artımı təkcə yerli deyil, qlobal tendensiyanın tərkib hissəsidir. Beynəlxalq əmək bazarını izləyən OECD və ILO hesabatları göstərir ki, postpandemiya dövründə sosial tədqiqat, analitika və proqnozlaşdırma institutlarında xərclər orta hesabla 15–25 faiz artıb. Bunun əsas səbəbi texnoloji infrastruktura yatırımlar, data bazalarının genişləndirilməsi və əmək bazarının rəqəmsallaşması ilə bağlıdır. Milli Observatoriyanın amortizasiya və icarə xərclərindəki ciddi artım da bu kontekstdə rəqəmsal idarəetməyə keçidin nəticəsi kimi qiymətləndirilə bilər.
Xidmət gəlirlərinin illik 5,5 dəfə artması, baxmayaraq ki, ümumi büdcə strukturunda hələ ki, kiçik paya malikdir, gələcəkdə maliyyə dayanıqlığı baxımından mühüm siqnaldır. Qurumun gəlir artımı onun göstərdiyi analitik xidmətlərin və əmək bazarına dair məlumat bazalarının tələbatının yüksəldiyini göstərir. Bu tendensiya eyni zamanda əmək bazarının şəffaflığı və sosial siyasət planlaşdırılmasında elmi-analitik məlumatlara artan ehtiyacın göstəricisidir. Avropa İttifaqında oxşar qurumlar, məsələn, Eurofound və Cedefop, son illərdə analitik xidmətlərdən gəlirlərini 30 faiz artırıblar ki, bu da dövlət və özəl sektorun əmək bazarına dair informasiyalara marağının artmasından qaynaqlanır.
Bununla belə, Milli Observatoriyanın aktivlərinin və balans kapitalının azalması maliyyə sabitliyinin qorunması üçün yeni yanaşmalar tələb edir. Aktivlərdə 13,9 faizlik azalma, xərclərin artımı ilə müqayisədə daha sürətli baş verdiyindən, gələcəkdə əməliyyat səmərəliliyinin artırılması və uzunmüddətli investisiya prioritetlərinin yenidən nəzərdən keçirilməsi vacibdir. Qlobal təcrübədə belə institutlar üçün ən səmərəli model dövlət maliyyələşməsi ilə yanaşı, özəl sektorla tərəfdaşlıq mexanizmlərinin tətbiqidir. Azərbaycanın Milli Observatoriyası da bu istiqamətdə data analitikası, proqnozlaşdırma və rəqəmsal işçi qüvvəsi tədqiqatları sahəsində korporativ əməkdaşlıqları genişləndirə bilər.
Əməkhaqqı və inzibati xərclərin struktur artımı da diqqətəlayiqdir. Bu artım tənqidi dəyərləndirmədən daha çox sosial-iqtisadi kontekstdə başa düşülməlidir. 2024-cü ildə ölkədə orta aylıq əməkhaqqı 10 faizdən çox artıb və bu, dövlət strukturlarında resurs paylanmasına da təsir edib. Milli Observatoriyanın əsas funksiyası yüksək ixtisaslı analitik və iqtisadçı kadrların cəlb edilməsini tələb etdiyindən, əməkhaqqı fondunda artım təbii hesab olunur. Qlobal miqyasda bu tip qurumlarda kadr xərcləri ümumi büdcənin 65-70 faizini təşkil edir və bu, fəaliyyətin intellektual xarakteri ilə izah olunur.
Ümumilikdə, Milli Observatoriyanın maliyyə hesabatı göstərir ki, qurumun fəaliyyəti yalnız xərclərin artımı ilə deyil, həm də sosial və analitik potensialın dərinləşməsi ilə xarakterizə olunur. Əmək bazarında baş verən dəyişikliklərə operativ reaksiya verən, sosial siyasətin elmi əsaslarını formalaşdıran institutların güclənməsi dövlətin idarəetmə keyfiyyətinin yüksəlməsinə xidmət edir. Bu baxımdan, maliyyə göstəriciləri təkcə hesabat faktı deyil, həm də sosial idarəetmə modelinin təkamül mərhələsini əks etdirir.
Nuray,
Aznews.az