Energetika Nazirliyinin məlumatına əsasən, bu ilin noyabr ayının 1-nə qədər "Çıraq" yatağından ümumilikdə 106,8 milyon ton neft və 24,7 milyard kubmetr təbii qaz hasil edilib. 1997-ci ildən fəaliyyət göstərən bu platforma Azərbaycanın müasir neft sənayesinin simvollarından biridir və "Azəri-Çıraq-Günəşli" (AÇG) blokunda hasilata başlayan ilk obyekt hesab olunur. Hazırda burada gündəlik hasilat orta hesabla 21 min barrel səviyyəsindədir. Bu göstəricilər, AÇG blokunun 28 illik hasilat tarixində ölkə iqtisadiyyatı üçün daimi gəlir və enerji təhlükəsizliyi baxımından nə qədər strateji əhəmiyyət daşıdığını bir daha təsdiqləyir.
Azərbaycanın neft sənayesi tarixində "Çıraq" platformasının rolu təkcə hasilat rəqəmləri ilə deyil, həm də ölkənin enerji bazarında institusional sabitlik yaratması ilə seçilir. 1994-cü ildə imzalanan və “Əsrin müqaviləsi” kimi tanınan AÇG sazişi ilə Azərbaycanın beynəlxalq enerji xəritəsində mövqeyi möhkəmləndi. 2017-ci ildə bu sazişin yenilənməsi və 2049-cu ilə qədər uzadılması, hasilatın davamlılığını və yeni texnoloji mərhələyə keçidi təmin etdi. Bu baxımdan, "Çıraq" platforması təkcə bir hasilat obyekti deyil, həm də ölkənin enerji strategiyasının uzunmüddətli modelinin tərkib hissəsidir.
Hazırkı statistik məlumatlar göstərir ki, "Çıraq" platformasının hasilatı AÇG-nin ümumi istehsalında nisbətən kiçik paya malik olsa da, onun texnoloji adaptasiya qabiliyyəti və istismar dayanıqlığı sektor üçün mühüm təcrübə laboratoriyası rolunu oynayır. Qlobal enerji bazarında neft qiymətlərinin dəyişkənliyi və karbon neytrallığı tendensiyaları fonunda, belə obyektlərin davamlı fəaliyyəti Azərbaycanın enerji keçid strategiyası baxımından mühüm referans nöqtəsidir. Xüsusilə BP və SOCAR-ın bu layihədəki liderliyi, xarici tərəfdaşlarla koordinasiyalı əməkdaşlıq modeli formalaşdırıb ki, bu da beynəlxalq bazarlarda etibarlılıq reputasiyasını gücləndirir.
Qlobal trendlərə nəzər saldıqda, hazırda dünya neft şirkətləri hasilatın azaldılması və bərpaolunan enerji layihələrinə keçid istiqamətində strateji qərarlar verir. Lakin Azərbaycanın mövqeyi fərqlidir: ölkə bir tərəfdən hasilatı optimal səviyyədə saxlayaraq enerji ixracından gələn valyuta axınını qoruyur, digər tərəfdən isə “yaşıl enerji” layihələrinə keçid üçün əldə etdiyi gəlirləri investisiya mənbəyinə çevirir. "Çıraq" kimi yataqların dayanıqlı istismarı bu balansın qorunmasında əsas faktorlardan biridir. Məsələn, 2023-2024-cü illərdə neft hasilatında stabillik SOCAR və tərəfdaşlarının texnoloji modernizasiya və geoloji optimallaşdırma tədbirləri ilə mümkün olub. Bu təcrübə, enerji resurslarının daha uzunmüddətli iqtisadi dövriyyədə saxlanmasına imkan yaradır.
Eyni zamanda, neft hasilatından əldə olunan gəlirlərin sosial-iqtisadi istiqamətlərə yönləndirilməsi Azərbaycanın post-neft iqtisadiyyatının qurulmasında mühüm amildir. "Çıraq" kimi layihələrin davamlı fəaliyyəti bu transformasiyanın maliyyə bazasını gücləndirir. Hasilatın azalma templəri qlobal normaya uyğun şəkildə idarə olunur və bu, təkcə iqtisadi deyil, həm də ekoloji tarazlıq baxımından məqsədəuyğun addımdır. Azərbaycanın enerji siyasəti son illərdə neftdən gəlirləri sosial rifah, infrastruktur və yeni texnoloji sahələrə yönləndirməklə fərqlənir ki, bu da resursların səmərəli istifadəsinə nümunədir.
Beləliklə, "Çıraq" platformasının 28 illik fəaliyyəti həm tarixi, həm iqtisadi, həm də institusional baxımdan Azərbaycan enerji sektorunun inkişaf trayektoriyasının mühüm hissəsini təşkil edir. Onun hasilat göstəriciləri və texnoloji sabitliyi ölkənin enerji təhlükəsizliyini təmin etməklə yanaşı, qlobal bazarlarda strateji tərəfdaş imicini möhkəmləndirir. Bu istiqamətdə atılan hər addım Azərbaycanın enerji sektorunda sabit gəlir, dayanıqlı inkişaf və beynəlxalq rəqabətqabiliyyətlilik məqsədlərinə xidmət edir.
Nuray,
Aznews.az