Bu ilin yanvar-oktyabr aylarında Azərbaycan Türkiyədən 184,519 milyon ABŞ dolları dəyərində elektrik məhsulları idxal edib. Bu göstərici ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 2,4 faiz azalma deməkdir. Təkcə oktyabr ayında idxal 19,122 milyon dollar təşkil edib ki, bu da illik müqayisədə 14,8 faiz azdır. Paralel olaraq, Türkiyənin elektrik məhsulları ixracının ümumi həcmi 5,7 faiz artaraq 14,529 milyard dollara yüksəlib. Türkiyədən bu sahədə ən çox məhsul alan ölkələr arasında Böyük Britaniya, Almaniya və ABŞ ilk sıralarda yer alır. Bu məlumatlar həm Türkiyə ixrac strukturunda, həm də Azərbaycanın idxal siyasətində maraqlı tendensiyaları ortaya qoyur.
Azərbaycanın Türkiyədən elektrik məhsulları idxalında cüzi azalma müşahidə edilsə də, bu, ümumi iqtisadi əlaqələrin zəifləməsi kimi deyil, bazar adaptasiyasının və texnoloji yönümlü dəyişikliklərin nəticəsi kimi qiymətləndirilə bilər. Son illər ölkəmizdə enerji sektorunda, xüsusilə bərpa olunan enerji və daxili istehsal imkanlarının genişlənməsi fonunda, idxal strukturunda diversifikasiya prosesi gedir. Elektrik məhsulları kateqoriyasına adətən naqillər, transformatorlar, elektrik paylayıcı sistemlər, məişət cihazları və sənaye avadanlıqları daxildir. Azərbaycanın sənaye və tikinti sektorundakı aktivlik səviyyəsi bu məhsulların tələbatını müəyyənləşdirən əsas amildir. 2024-2025-ci illərdə bir sıra sənaye parklarında və texnoloji zonalarda yerli istehsalın artması idxal asılılığının mərhələli azalmasına şərait yaradır.
Türkiyənin elektrik məhsulları sənayesi son illər qlobal bazarda rəqabət gücünü artıran sektorlardan biridir. İxrac artımı 5,7 faiz olmaqla, ölkənin yüksək texnoloji məhsullar üzrə istehsal strukturunun dayanıqlı inkişafını göstərir. Bu artım həm dövlət dəstəyi proqramlarının, həm də sənaye bölgələrində yerləşən ixracyönümlü istehsal müəssisələrinin fəaliyyətinin nəticəsidir. Türkiyə bu sahədə Avropa bazarına ən çox məhsul ixrac edən ölkələrdən biri olmaqla yanaşı, regional enerji avadanlıqları təchizatçısı kimi də mühüm mövqedədir. Azərbaycanın bu bazarla əməkdaşlığı isə həm keyfiyyət, həm də qiymət baxımından rasional seçim kimi qalır.
Azərbaycan üçün idxalın azalması bir tərəfdən daxili istehsal potensialının artması ilə, digər tərəfdən isə qlobal tədarük zəncirlərində qiymət dalğalanmaları və logistika xərcləri ilə bağlı ola bilər. 2025-ci ilin əvvəlindən qlobal enerji keçidi proseslərinin daha da sürətlənməsi fonunda ölkələr texnoloji avadanlıqların təchizatında dayanıqlı tərəfdaşlarla işləməyə üstünlük verir. Türkiyə bu baxımdan regionda sabit və strateji tərəfdaş olaraq qalır. Eyni zamanda, Azərbaycanın Avropa ilə enerji mübadiləsində və texnoloji inteqrasiyada aktiv rol alması idxalın strukturunda keyfiyyət dəyişikliyinə gətirib çıxarır. Yəni, daha çox yüksək texnologiyalı və səmərəliliyi artıran sistemlərə yönəlmə müşahidə olunur.
Bununla yanaşı, qlobal bazarda elektrik məhsulları sektorunun qiymət dinamikası da mühüm amildir. Son iki ildə mis, alüminium və digər xammal materiallarının qiymətlərindəki dəyişikliklər bu sahədə istehsal dəyərinə təsir edib. Türkiyə kimi sənaye ölkələri bu təsirləri innovativ texnologiyalar və səmərəli istehsal modelləri ilə balanslaşdırmağa çalışır. Azərbaycanın idxal etdiyi məhsulların keyfiyyət və enerji səmərəliliyi standartlarına uyğunluğu isə ölkənin sənaye modernləşməsi strategiyasının bir hissəsi kimi qiymətləndirilə bilər.
Əgər tendensiyalar bu templə davam edərsə, yaxın illərdə Azərbaycanın elektrik məhsulları idxal strukturunda nisbətən ixtisaslaşmış, texnoloji baxımdan inkişaf etmiş avadanlıqların payı arta bilər. Bu isə həm iqtisadi, həm də texnoloji baxımdan müsbət transformasiya deməkdir. Türkiyə ilə iqtisadi əlaqələrin enerji və sənaye avadanlıqları sahəsində davamlılığı regionun texnoloji inteqrasiyasına da müsbət təsir göstərə bilər. Beləliklə, idxaldakı qısamüddətli azalma uzunmüddətli modernləşmə və dayanıqlı istehsal yönümlü iqtisadi siyasətin təbii nəticəsi kimi dəyərləndirilə bilər.
Nuray,
Aznews.az