2026-cı ildə Azərbaycanda hamiləlik və doğuma görə verilən müavinətlərin ümumi məbləği 71 milyon manata çatacaq. Bu, 2025-ci illə müqayisədə 9,2 faiz artım deməkdir. Hesablama Palatasının Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi yanında Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun (DSMF) büdcəsi barədə rəyinə əsasən, gələn il üzrə orta müavinət məbləği 3 676 manata qədər yüksələcək və müavinət alanların sayı 19 mindən çox olacaq. Artımın əsas səbəbi kimi minimum əməkhaqqı və sosial təminat məbləğlərinin artırılması, həmçinin işçi qadınların sosial sığorta ödənişlərindəki yüksəliş göstərilir.
Hamiləlik və doğuma görə müavinətlərin artması təkcə sosial rifah göstəricisi kimi deyil, həm də əmək bazarındakı struktur dəyişikliklərinin, qadın məşğulluğunun və sosial sığorta mexanizmlərinin inkişaf səviyyəsinin göstəricisidir. Qlobal səviyyədə bu tip müavinətlər sosial siyasətin mühüm komponenti kimi qəbul edilir. Avropa İttifaqı ölkələrində doğumla bağlı sosial ödənişlər orta hesabla əməkhaqqının 80-100 faizinə qədərini əhatə edir. Məsələn, Skandinaviya ölkələrində analıq məzuniyyəti dövründə ödənişlər həm dövlət, həm də işəgötürən tərəfindən bölüşdürülür. Bu model qadınların əmək bazarına inteqrasiyasını asanlaşdırmaqla yanaşı, doğum göstəricilərini də sabit səviyyədə saxlayır. Azərbaycanın sosial müdafiə siyasətində də son illər bu istiqamətdə yaxınlaşma tendensiyası müşahidə olunur. DSMF-nin artan büdcəsi və sosial ödənişlərdə şəffaflaşdırma prosesi qadınların sosial təminat sisteminə inamını gücləndirən amillərdəndir.
Əmək bazarının dinamikasında qadınların aktiv iştirak səviyyəsi müavinətlərin həcminə birbaşa təsir göstərir. Rəsmi statistikaya əsasən, son beş ildə qadın işçi sayında artım müşahidə olunur və bu, sosial sığorta ödənişlərinin ümumi məbləğini artırır. Nəticə etibarilə, hamiləlik və doğuma görə ödənilən vəsaitlərin artımı həm nominal, həm də real sosial təminat göstəricilərinin yüksəlişi ilə səciyyələnir. Bununla belə, beynəlxalq təcrübə göstərir ki, təkcə müavinətlərin artması deyil, uşaq doğumundan sonrakı dövrdə qadınların əmək fəaliyyətinə qayıtmasını asanlaşdıran infrastrukturun mövcudluğu da vacibdir. Bu baxımdan uşaq bağçaları şəbəkəsinin genişləndirilməsi, çevik iş modellərinin tətbiqi və sosial xidmətlərin rəqəmsallaşdırılması kimi istiqamətlər gələcək sosial siyasətin əsas prioritetləri ola bilər.
Sosial ödənişlərdə artım həmçinin iqtisadi sabitlik və maliyyə intizamı ilə sıx bağlıdır. DSMF-nin maliyyə dayanıqlılığı sosial sığorta haqlarının toplanması mexanizmlərinin təkmilləşməsi və qeyri-formal məşğulluğun azaldılması ilə güclənir. Son illər elektron sistemlər vasitəsilə aparılan qeydiyyat və nəzarət prosesləri nəticəsində sosial ödənişlər üzrə şəffaflıq və hesabatlılıq səviyyəsi əhəmiyyətli dərəcədə yüksəlib. Bu, dövlətin sosial siyasətində məqsədyönlü və davamlı struktur dəyişikliklərinin nəticəsi kimi qiymətləndirilə bilər.
Hamiləlik və doğuma görə müavinətlərin 2026-cı ildə 71 milyon manata çatması təkcə statistika deyil, həm də sosial siyasətin reallıqla uzlaşmasının göstəricisidir. Artan məbləğlər sosial ədalətin təminində, ailə institutunun möhkəmlənməsində və demoqrafik sabitliyin qorunmasında mühüm rol oynayacaq. Qlobal trendlər nəzərə alındıqda, sosial ödənişlərin adekvat səviyyədə saxlanılması gələcəkdə həm iqtisadi artımın keyfiyyətinə, həm də insan kapitalının inkişafına müsbət təsir göstərə bilər. Bu baxımdan Azərbaycanın sosial siyasəti tədricən sosial-iqtisadi balansın qorunmasına, ailə rifahının və qadın məşğulluğunun davamlı inkişafına yönələn strateji model kimi formalaşır.
Nuray,
Aznews.az