Azərbaycanın 2025-ci ilin yanvar-oktyabr ayları üzrə büdcə icrası göstəriciləri iqtisadi sabitliyin davam etdiyini və maliyyə intizamının gücləndiyini göstərir. Maliyyə Nazirliyinin açıqlamasına əsasən, dövlət büdcəsinin gəlirləri 32 milyard 891,4 milyon manat, xərcləri isə 27 milyard 720,6 milyon manat təşkil edib. Bu, ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə gəlirlərin 4,3 faiz artması, xərclərin isə 1,4 faiz azalması deməkdir. Büdcə gəlirlərinin proqnozdan 1,7 faiz çox icra olunması və nəticədə 5 milyard 170,8 milyon manatlıq profisit formalaşması ölkənin maliyyə idarəçiliyinin effektivliyini göstərir.
Hazırkı mənzərə Azərbaycanın iqtisadi dayanıqlığının təkcə neft gəlirlərindən deyil, qeyri-neft sektorundan daxilolmaların da artması ilə təmin olunduğunu göstərir. Son illərdə vergi və gömrük orqanlarının rəqəmsal idarəetmə sisteminə keçidi, şəffaflığın gücləndirilməsi və kölgə iqtisadiyyatının azaldılması büdcə gəlirlərinin sabit artımını dəstəkləyib. Dövlət Vergi Xidmətinin məlumatlarına görə, 2025-ci ildə qeyri-neft sektoru üzrə vergi daxilolmaları əvvəlki illə müqayisədə əhəmiyyətli artım nümayiş etdirib ki, bu da iqtisadi aktivliyin yüksəlməsi və daxili istehlakın genişlənməsi ilə bağlıdır.
Xərclərin nisbətən azalması isə dövlətin səmərəlilik prinsipinə əsaslanan xərcləmə siyasətinə keçidinin nəticəsi kimi qiymətləndirilə bilər. İllik artım planına baxmayaraq, büdcə vəsaitlərinin daha məqsədyönlü istifadəsi, sosial layihələrin davamlı maliyyələşməsi və investisiya xərclərinin daha strateji istiqamətlərə yönəldilməsi büdcə balansının qorunmasına imkan verib. Hökumət son illərdə fiskal konsolidasiya siyasətini prioritetə çevirərək borclanma səviyyəsini aşağı saxlayır, bu da makroiqtisadi sabitliyə müsbət təsir göstərir.
Büdcə profisitinin yaranması təkcə gəlirlərin artımı ilə deyil, həm də iqtisadi mühitdə risklərin daha effektiv idarə olunması ilə bağlıdır. Qlobal səviyyədə bir çox ölkələrin fiskal kəsirlərlə üzləşdiyi dövrdə Azərbaycanın büdcə profisiti əldə etməsi maliyyə dayanıqlığının göstəricisidir. Beynəlxalq Valyuta Fondu və Dünya Bankının son hesabatlarında da qeyd olunur ki, Cənubi Qafqaz regionunda Azərbaycan fiskal intizam baxımından ən sabit ölkələrdən biridir. Bu həm xarici investorlar üçün etibarlı mühit yaradır, həm də uzunmüddətli iqtisadi planlaşdırma üçün əlverişli zəmin formalaşdırır.
Büdcə gəlirlərində qeyri-neft sektorunun artan payı dövlətin iqtisadi şaxələndirmə strategiyasının nəticələrini göstərir. Xüsusilə sənaye parklarının fəaliyyəti, aqrar sahədə ixrac potensialının genişlənməsi və xidmət sektorundakı dinamika gəlir bazasını diversifikasiya edib. Bununla yanaşı, enerji qiymətlərindəki qlobal dəyişkənlik və dünya bazarlarında volatillik riskləri Azərbaycanın ehtiyatlı maliyyə siyasətinin davamını zəruri edir. Dövlət Neft Fondunun aktivlərinin qorunması və strateji ehtiyatların gücləndirilməsi gələcək dövrdə makroiqtisadi riskləri azaltmaq baxımından mühüm əhəmiyyət daşıyır.
Büdcə profisitinin artımı sosial siyasət və iqtisadi inkişaf layihələri üçün əlavə imkanlar açır. Artan maliyyə imkanları hesabına infrastruktur, təhsil və səhiyyə sahələrinə daha çox vəsait yönəldilə bilər. Lakin əsas məqsəd bu vəsaitlərin qısamüddətli xərclər deyil, uzunmüddətli iqtisadi dəyər yaradan layihələrə sərf edilməsidir. Bu, həm də iqtisadi sabitliyin davamlılığını təmin edəcək və gələcək illərdə fiskal balansın qorunmasına şərait yaradacaq.
Beləliklə, 2025-ci ilin ilk on ayında müşahidə olunan büdcə profisiti Azərbaycanın iqtisadi idarəçiliyində uğurlu maliyyə strategiyasının göstəricisidir. Qlobal qeyri-müəyyənlik fonunda bu nəticə həm makroiqtisadi dayanıqlığın, həm də idarəetmə keyfiyyətinin yüksəldiyini təsdiqləyir. Növbəti mərhələdə bu siyasətin məqsədyönlü şəkildə davam etdirilməsi iqtisadi sabitliyin dərinləşməsinə və sosial rifahın davamlı artımına xidmət edəcək.
Nuray,
Aznews.az