2025-ci ilin yanvar-oktyabr aylarında Azərbaycanda dəniz nəqliyyatı vasitəsilə daşınan yüklərin ümumi həcmi 7 milyon 724,7 min ton təşkil etmişdir ki, bu da ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 560,5 min ton və ya 7,8 faiz artımı göstərir. Yüklərin təxminən yarısı, yəni 48,1 faizi neft məhsulları olub, bu isə ölkənin enerji sektorunun daşıma infrastrukturunda əsas yer tutduğunu göstərir. Eyni zamanda, dəniz nəqliyyatı ilə daşınan sərnişinlərin sayı isə 21,3 min nəfər olub ki, bu da 2024-cü ilin müvafiq dövrünə nisbətən 12 faiz azalma deməkdir. 2025-ci ildə nəqliyyat sektorunun ümumi yük daşıma həcmi 198,3 milyon ton təşkil edib və bunun yalnız 3,9 faizi dəniz yolu ilə həyata keçirilib.
Dəniz nəqliyyatının yük daşımasında artması həm daxili, həm də regional ticarət həcminin genişlənməsi ilə əlaqələndirilə bilər. Neft və neft məhsullarının payının yüksək olması Azərbaycanın enerji ixracının davamlı olduğunu göstərir və dəniz nəqliyyatı vasitəsilə bu həcmlərin effektiv və təhlükəsiz daşınması strateji əhəmiyyət daşıyır. Qlobal təcrübədə də neft və digər enerji resurslarının daşınmasında dəniz nəqliyyatı əsas rol oynayır, çünki uzun məsafələrdə yükün daşınması üçün bu nəqliyyat növü həm sərfəli, həm də dayanıqlıdır.
Sərnişin daşımasında azalmanın səbəbləri isə bir neçə amillə bağlıdır. İlk növbədə, dəniz nəqliyyatı sərnişinlər üçün quru nəqliyyatı və hava nəqliyyatı ilə müqayisədə daha az çevik və daha uzun müddət tələb edir. İkinci olaraq, sərnişin daşımasının azalması turizm və regionlararası səyahət həcminin dəyişməsi ilə əlaqədar ola bilər. Qlobal təcrübə göstərir ki, sərnişin daşıması üzrə dəniz yolunun payı əsasən kruiz və turistik marşrutlarla məhdudlaşır və bu sahə üçün də bazar dinamikliyi əhəmiyyətlidir.
Yük daşıma həcminin artımı həmçinin infrastrukturun modernləşdirilməsi və liman imkanlarının genişləndirilməsi ilə bağlıdır. Azərbaycan limanları son illərdə konteyner, bulk və maye yük daşıması üçün texnoloji yeniliklər tətbiq edir. Bu, yalnız yüklərin daha sürətli və təhlükəsiz daşınmasını təmin etmir, həm də logistika xərclərinin azaldılmasına və beynəlxalq ticarət dövriyyəsinin effektivliyinə xidmət edir. Gələcəkdə liman imkanlarının artırılması, həmçinin yük çeşidlərinin diversifikasiyası dəniz nəqliyyatının payını daha da yüksəldə bilər.
Enerji yükünün həcminin yüksək olması, eyni zamanda ölkənin ixrac imkanlarını və enerji sektorunun strateji əhəmiyyətini göstərir. Qlobal enerji bazarında dəniz nəqliyyatı neft və qazın regional və beynəlxalq bazarlara çatdırılmasında kritik rol oynayır və Azərbaycanın yerləşdiyi coğrafi mövqe bu baxımdan üstünlük yaradır. Dəniz yolu ilə daşınan yüklərin artımı, beləliklə, yalnız nəqliyyat sektorunda deyil, eyni zamanda iqtisadiyyatın enerji və logistika komponentlərinin inkişafında da önəmli göstəricidir.
Ümumilikdə, Azərbaycanın dəniz nəqliyyatı sektoru yük daşımasında dayanıqlı artım nümayiş etdirir. Neft yüklərinin yüksək payı, liman və logistika infrastrukturunun modernləşdirilməsi, eləcə də regional ticarət imkanlarının genişlənməsi sektorun uzunmüddətli inkişaf perspektivini dəstəkləyir. Sərnişin daşımalarının müvafiq azalma tendensiyası isə bu sahədə çevik marketinq və xidmət strategiyalarının əhəmiyyətini göstərir, bu da gələcəkdə sektorun həm yük, həm də sərnişin daşıma imkanlarının optimallaşdırılması üçün imkanlar açır.
Nuray,
Aznews.az