Bu ilin ilk on ayında tikinti kərpici istehsalının artması yerli sənaye dinamizmini göstərir. Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, yanvar-oktyabr dövründə 554.1 min kubmetr kərpic istehsal olunub ki, bu da əvvəlki ilin eyni mərhələsi ilə müqayisədə ciddi yüksəlişdir və 9.6 faizlik artımı ifadə edir. Ehtiyatların həcmi də stabilliyi əks etdirir, noyabrın əvvəlinə ölkədə 13.8 min kubmetr hazır məhsul mövcuddur. Ötən il üzrə yekun göstəricilərə baxdıqda 2024-cü ildə Azərbaycanda 622.3 min kubmetr kərpic istehsal edilməsi və bunun 2023-cü ilin nəticələrindən bir qədər yüksək olması bazarın ardıcıl, lakin ölçülü inkişaf xəttini göstərir.
Son beş ildə qlobal tikinti sənayesində həcmin artımını müəyyən edən əsas amillər urbanizasiya templəri, sürətlə genişlənən infrastruktur tələbatı və yaşayış sektorunda sabitləşən istehlak davranışları olub. Asiya ölkələrində, xüsusilə Çin və Hindistanda şəhərsalmanın davam etməsi kərpic istehsalına olan tələbi yüksəldib. Avropa bazarında isə enerjiyə qənaət edən, ekoloji baxımdan optimallaşdırılmış tikinti materiallarına yönəlmə artdığı üçün ənənəvi kərpic istehsalının xüsusi çəkisi sabit templərlə qorunur. Bu qlobal tendensiyalar yerli göstəricilərin də iqtisadi əsaslara söykəndiyini təsdiqləyir. İstehsalda artım yalnız daxili tələbatın yüksəlməsi ilə bağlı olmur, həm də mövsümi dəyişkənlik, regionların tikinti intensivliyi və yeni layihələrin həcmi kimi faktorlarla tamamlanır. Azərbaycanda son illər ərzində infrastruktur layihələrinin ardıcıl şəkildə icra olunması, regionların sosial iqtisadi inkişaf proqramlarının genişləndirilməsi və tikinti sektorunda rəqabətli mühitin formalaşması material istehsalının sabit artımına şərait yaradır.
Kərpic istehsalındakı artımın strukturuna nəzər saldıqda diqqət çəkən məqam ondan ibarətdir ki, yeni illərdə istehsalın daha çox modernləşmiş texnologiyalarla həyata keçirilməsi tendensiyası güclənir. Enerji səmərəliliyi olan sobaların tətbiqi, tullantıların azaldılması üzrə texniki standartların genişlənməsi və su sərfiyyatının optimallaşdırılması kimi yanaşmalar həm maya dəyərinə, həm də istehsalın davamlılığına müsbət təsir göstərir. Qlobal bazarda rəqabətin güclənməsi də yerli istehsalçıları daha çevik və məhsuldar texnoloji xəttə keçməyə yönəldir. Bu kontekstdə Azərbaycanda istehsal templərinin artması yalnız həcmlə məhdudlaşmır, həm də keyfiyyət parametrləri baxımından yeni standartlaşma mərhələsinə daxil olunur.
Hazır məhsul ehtiyatlarının səviyyəsi də bazarın davranışı barədə mühüm siqnal verir. Mövcud göstəricilər daxili tələbatla təklif arasında balanslı vəziyyət yarandığını göstərir. Ehtiyatların nə çox yüksək, nə də ciddi dərəcədə aşağı olmaması tədarük zəncirində ritmik hərəkəti saxlayır və sektorun stabilliyini gücləndirir. Dünya bazarında tikinti materiallarının ehtiyatları mövsümi ritmə məruz qaldığı halda, Azərbaycanda son illərdə ehtiyatların idarə olunması daha sabit model üzrə formalaşır. Bu isə həm istehsalçıların planlaşdırma imkanlarını artırır, həm də iri tikinti layihələrinin dayanıqlığını təmin edir.
İstehsalın artması tikinti sektorunda ümumi dinamikanı əks etdirsə də, qlobal miqyasda material bazarının gələcək trayektoriyası yenidən formalaşan enerji siyasətləri, iqlim standartları və qiymət modelləri ilə sıx bağlıdır. Avropada enerji tələblərinin sərtləşdirilməsi bəzi ölkələrdə kərpic zavodlarının daha yüksək investisiya xərcləri ilə üzləşməsinə səbəb olur. Asiyada isə istehsal gücünün artması bazarda qiymət rəqabətini daha ciddi edir. Bu fon qarşısında Azərbaycan istehsalçıları üçün əsas üstünlük yerli xammal bazasının olması, logistikanın qısa məsafədə və nisbətən daha aşağı xərc strukturu ilə təmin edilməsi, həmçinin regionda tikinti tələbinin sabitliyidir.
Tikinti kərpicinə tələbat ölkənin iqtisadi inkişaf trayektoriyası ilə paralel şəkildə dəyişir. Yaşayış binalarının yenilənməsi, regionlarda sənaye zonalarının genişləndirilməsi və sosial infrastruktur layihələrinin çoxalması kimi proseslər gələcəkdə də istehsalın ritmini stimullaşdıra bilər. Bu baxımdan, hazırkı artım templəri həm istehsalçılar üçün dayanıqlı perspektiv yaradır, həm də tikinti bazarında balanslı genişlənmənin iqtisadi əsaslarını gücləndirir. Qlobal trendlərin və yerli iqtisadi kursun paralel şəkildə davam etməsi sektorun uzunmüddətli davamlılığını dəstəkləyən əsas çərçivəni formalaşdırır.
Nuray,
Aznews.az