Azərbaycanın alma ixracı 2025-ci ilin yanvar-sentyabr aylarında 71,4 min ton həcmində olub və bu göstərici 50,2 milyon ABŞ dolları dəyərində xarici bazarlara göndərilən məhsul deməkdir. Bu, ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə həm miqdar, həm də dəyər baxımından ciddi artım göstərir. Ən böyük payı Rusiyaya ixrac təşkil etsə də, Türkiyə, BƏƏ, Qazaxıstan və Özbəkistanla yanaşı, ilk dəfə Qvineya və Liviyaya da tədarük həyata keçirilməsi diqqət çəkir.
Azərbaycanın alma ixracında müşahidə olunan artım bir neçə mühüm iqtisadi və struktur amillə bağlıdır. İlk növbədə, ölkənin kənd təsərrüfatı istehsalında məhsuldarlığın yüksəlməsi və bağçılıq sahəsində son illərdə aparılan modernizasiya tədbirləri ixrac həcmlərinin artmasına şərait yaradıb. FAO-nun məlumatına görə, dünya üzrə alma istehsalı 2024-cü ildə 86 milyon ton səviyyəsinə çatıb və bu bazarda Çin, ABŞ və Polşa kimi ölkələr lider mövqedədir. Azərbaycanın ixrac göstəricilərinin artması isə ölkənin regional bazarlarda mövqeyini gücləndirdiyini göstərir. Xüsusilə Rusiya bazarında 39 %-lik həcmi artımı Azərbaycanın bu ölkəyə əsas tədarükçülərdən biri kimi mövqeyini möhkəmləndirir.
Türkiyəyə ixracın başlanması Azərbaycanın ixrac coğrafiyasının diversifikasiyası baxımından mühüm addımdır. Türkiyə özü də alma istehsalçısı ölkə olsa da, müəyyən mövsümlərdə idxal tələbi formalaşır. Azərbaycanın bu bazara daxil olması həm logistik yaxınlıq, həm də məhsulun keyfiyyət göstəriciləri ilə bağlıdır. BƏƏ-yə ixracda dəyərin artması, həcmin isə azalması məhsulun qiymət dinamikası ilə izah oluna bilər. Bu, Azərbaycanın ixrac strategiyasında premium bazarlara yönəlmənin əlaməti kimi dəyərləndirilə bilər. Qazaxıstan və Özbəkistana ixracda azalma isə həmin ölkələrin öz daxili istehsal imkanlarının genişlənməsi ilə bağlıdır. Bu fakt göstərir ki, Azərbaycan ixrac strategiyasında bazarların dəyişən tələblərinə uyğunlaşma qabiliyyətini artırmalıdır.
Qvineya və Liviyaya ilk dəfə ixracın həyata keçirilməsi Azərbaycanın Afrika bazarlarına çıxış imkanlarının formalaşdığını göstərir. Afrika qitəsində meyvə idxalı sürətlə artır və BMT-nin Ticarət və İnkişaf Konfransının hesabatına görə, 2030-cu ilə qədər Afrika ölkələrinin meyvə idxalı 40 %-dən çox artacaq. Azərbaycanın bu bazarlara erkən daxil olması gələcəkdə daha geniş ixrac imkanları üçün zəmin yaradır. Bu, həm də ölkənin ixrac coğrafiyasının Avrasiya ilə məhdudlaşmadığını, yeni regionlara açıldığını sübut edir.
Azərbaycanın alma ixracında artım yalnız kənd təsərrüfatı sektorunun güclənməsi deyil, həm də xarici ticarət balansına müsbət təsir göstərir. 50,2 milyon dollarlıq ixrac ümumi ticarət dövriyyəsində nisbətən kiçik paya malik olsa da, qeyri-neft sektorunun inkişafı baxımından strateji əhəmiyyət daşıyır. Qeyri-neft ixracının artması ölkənin iqtisadi sabitliyini möhkəmləndirir və valyuta gəlirlərinin diversifikasiyasına xidmət edir. Bu, Azərbaycanın uzunmüddətli iqtisadi inkişaf strategiyasının əsas hədəflərindən biri olan qeyri-neft sektorunun gücləndirilməsi ilə tam uyğunluq təşkil edir.
Nuray,
Aznews.az