Azərbaycanda sənaye sektorunun dekarbonizasiyası çərçivəsində qaz qazanlarının elektrik qazanları və yüksək temperaturlu istilik nasosları ilə əvəz edilməsi planlaşdırılır.
Aznews.az xəbər verir ki, Sənəddə qeyd edilir ki, bir çox sənaye prosesləri yüksək karbon izli yanacaqdan asılıdır: "Buna görə də elektrifikasiya dekarbonizasiyanın ən perspektivli metodlarından biridir. Qida, kimya və metallurgiya sənayesində qaz qazanlarının elektrik qazanları və istilik nasosları ilə əvəz edilməsi planlaşdırılır. Oxşar yanaşmalar gil-torpaq istehsalında və neft-qaz sənayesinin "downstream" seqmentində də tətbiq ediləcək. Bərpa olunan enerji mənbələrinin payı artdıqca, elektrifikasiya sənayenin karbon izini əhəmiyyətli dərəcədə azaltmağa imkan verəcək".
Sənədə əsasən, sənaye iqtisadi artımın və məşğulluğun əsas hərəkətverici qüvvəsidir və ölkə üzrə ÜDM-in 25 %-ə qədərini təmin edir. Sahənin inkişafı dövlət siyasəti və özəl sektorun fəallığı ilə müəyyən edilir, bununla belə, istehsalın daha da artması və nəticədə istixana qazı emissiyalarında artımın qeydə alınması gözlənilir. Məhz buna görə dekarbonizasiya iqlim gündəliyinin əsas prioritetlərindən birinə çevrilir.
"2022-ci ildə sənaye strukturu neft-qaz məhsullarının istehsalını, qeyri-metal mineralları (sement daxil olmaqla), həmçinin polad və alüminium kimi metalları əhatə edirdi. Neft-qaz emalı seqmenti son onillik ərzində istehsal və ixrac həcmlərinin artması hesabına davamlı artım nümayiş etdirir. Qeyri-metal minerallardan klinker istehsalı 2,7 milyon tona çatıb ki, bu da on il əvvəlki səviyyəyə nisbətən 50 %-dən çoxdur. Metal istehsalı əsasən polad və alüminium hesabına təxminən 0,8 milyon ton təşkil edib.
2022-ci ildə sənaye sektorunda istehsal 8,9 milyon ton CO2-ekvivalenti təşkil edib. Bunun əsas hissəsi - 6,3 milyon tonu neft-qaz emalı və qeyri-metal mineralların, təxminən 2 milyon tonu metallurgiya, kimya sənayesi, qida məhsulları və içki istehsalının payına düşür. Qalan 0,6 milyon ton tikinti sahəsi və tikinti materialları istehsalına aiddir", - sənəddə qeyd olunur.
Hesabat müəllifləri hesab edirlər ki, sənaye dekarbonizasiya üçün ən mürəkkəb sektorlardan biridir, çünki bir çox proseslər yüksək temperaturlu istilik tələb edir, karbohidrogen yanacağının istifadəsinə əsaslanır və əlavə emissiyalar yaradan kimyəvi reaksiyalarla müşayiət olunur.
"Sənaye parklarının yaradılması müəssisələrin coğrafi konsentrasiyasına şərait yaradır ki, bu da istiliyin və tullantıların təkrar emalı, karbonun tutulması, utilizasiyası və saxlanması sistemlərinin (CCUS) tətbiqi, həmçinin genişmiqyaslı elektrifikasiya kimi müasir aşağı karbonlu həllərin tətbiqini asanlaşdırır. Son on il ərzində ölkədə bir neçə sənaye parkı yaradılıb və dövlət siyasəti burada istehsal olunan sənaye məhsullarının ümumi sənaye istehsalındakı payının 15 %-ə qədər artırılmasına yönəlib", - hesabatda qeyd olunur.
Mövcud tədbirlərə enerji səmərəliliyini dəstəkləyən dövlət proqramları, aşağı karbonlu istehsal texnologiyası kimi DRI (birbaşa reduksiya olunmuş dəmir) zavodunun tikintisi, həmçinin Sumqayıt Sənaye Parkı, Sumqayıt Texnologiyalar Parkı və Alüminium İstehsalı Kompleksi kimi böyük sənaye zonalarının inkişafı daxildir.
NDC-yə əsasən, enerji səmərəliliyinin artırılması xüsusilə neft-qaz seqmentində emissiyaların azaldılmasının əsas amillərindən biridir. Avadanlığın enerji səmərəliliyinin yaxşılaşdırılması və istehsal proseslərinin modernləşdirilməsi emissiyaları əhəmiyyətli dərəcədə azaltmağa imkan verəcək. Neft-qaz və gil-torpaq sənayesində sızmaların aşkarlanması və aradan qaldırılması texnologiyalarının (LDAR) tətbiqi böyük imkanlar yaradır.
Hesabatda 2035-ci ilədək olan dövrü əhatə edən əsas tədbirlər arasında neft və qaz emalı seqmentində enerji səmərəliliyinin artırılması; qaz qazanlarının elektrik qazanları və istilik nasosları ilə əvəz edilməsi; neft-qaz sənayesinin "downstream" seqmentində metan emissiyalarının azaldılması üçün LDAR texnologiyalarının tətbiqi qeyd olunur.
NDC-də həmçinin vurğulanır ki, sənayenin dekarbonizasiyası məqsədlərinə nail olmaq üçün yüksək xərcli texnologiyalara əhəmiyyətli kapital qoyuluşu tələb olunacaq. Kimya sənayesində və genişmiqyaslı elektrifikasiyanın planlaşdırıldığı qeyri-metal minerallar seqmentində daha çox investisiya qoyuluşu nəzərdə tutulur. İnert anod texnologiyalarının tətbiqi, bərpa olunan enerji mənbələrinin inkişafı, şəbəkə infrastrukturunun modernləşdirilməsi, eləcə də kadrların ixtisasının artırılması və yenidən hazırlanması uğurun ən vacib amilləri olacaq.