Bu ilin yanvar-oktyabr aylarında Azərbaycana gələn əcnəbilər və vətəndaşlığı olmayan şəxslərin sayında cüzi eniş qeydə alınıb. Statistikaya əsasən, ölkəyə 2 milyon 171,6 min nəfər daxil olub ki, bu da ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 1,7 faiz azalma deməkdir. Axının əsas hissəsini Rusiya, Türkiyə, İran və Hindistandan gələnlər təşkil edib. Bununla yanaşı, bəzi ölkələr üzrə diqqətçəkən artımlar müşahidə olunub; xüsusilə İsrail, Tacikistan, Yaponiya və Çin istiqamətində yüksəliş daha kəskin görünür. Avropa İttifaqından gələnlərin sayı artdığı halda, MDB və Körfəz ölkələrindən gələnlərin göstəriciləri azalıb.
Cari tendensiyalar qlobal turizm xəritəsindəki dəyişikliklərin Azərbaycana təsirini açıq şəkildə göstərir. MDB məkanında iqtisadi və geosiyasi dalğalanmaların davam etməsi həmin ölkələrdən gələnlərin sayında eniş yaradır. Körfəz ölkələrindən gələnlərdə azalma isə həm oradakı daxili istehlak davranışlarının dəyişməsi, həm də regionun turizm strategiyalarında rəqabətin güclənməsi ilə izah oluna bilər. Məsələn, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri və Səudiyyə Ərəbistanı iri sərmayələrlə özlərini qlobal turizm mərkəzi kimi möhkəmləndirməyə çalışır ki, bu da xaricə çıxış meylini müəyyən qədər azaldır. Avropadan gələnlərin artması isə postsənaye iqtisadiyyatlarının davamlı səyahət tələbi, təhlükəsiz coğrafiyalara üstünlük verməsi və region ölkələri içərisində Azərbaycanın nisbətən stabil imic qazanması ilə bağlıdır. Pandemiya sonrası Asiya ölkələrindən axının bərpası da özünü göstərir. Çindən gələnlərin 49 faizdən çox artması Pekinin xaricə səyahət məhdudiyyətlərini tədricən aradan qaldırması, eyni zamanda Bakı ilə Asiya şəhərləri arasında əlaqələrin genişlənməsi ilə əlaqələndirilə bilər. Yaponiyadan gələnlərin 1,6 dəfə artması Asiyanın yüksək gəlirli turizm seqmentindən pay almaq imkanlarının möhkəmləndiyini göstərir. Bu artımlar bazarın diversifikasiyası baxımından müsbət siqnaldır, çünki tək bir regiona bağlılıq risklərini azaldır.
Ümumi göstəricidə cüzi eniş olsa da, struktur dəyişiklikləri diqqətəlayiqdir. Turistlərin 76 faizindən çoxunun hava nəqliyyatından istifadə etməsi həm sərhədlərarası mobilliyin nə qədər sürətlə bərpa olunduğunu, həm də hava limanı infrastrukturunun tranzit və giriş nöqtəsi kimi rolunun artdığını göstərir. Yerüstü nəqliyyatla girişin payı isə 22 faiz civarında qalır ki, bu da region ölkələrində sərhəd keçid qaydalarının əvvəlki illərə nisbətən daha tənzimlənmiş şəkildə tətbiqi ilə bağlıdır. Qlobal rəqabət fonunda ölkəyə gələnlərin strukturunda artım göstərən istiqamətlərin qorunması üçün vizalılıq, hava əlaqələrinin genişləndirilməsi, mövsümi tur paketlərinin yenilənməsi kimi mexanizmlərin gücləndirilməsi vacib görünür. Eyni zamanda, MDB və Körfəz istiqamətlərində enişi yumşaltmaq üçün həmin bazarların yeni istehlak davranışlarına uyğun məhsullar təqdim etmək zəruridir.
Məlumatların ümumi mənzərəsi göstərir ki, turist axınında illik dəyişmə kəskin deyil və tendensiya daha çox ölkələr üzrə paylanmanın formalaşması ilə bağlıdır. Asiya ölkələrindən artım, Avropadan sabitləşmə və regiondaxili axının qismən azalması Azərbaycanın turizm bazarını yenidən qurmaq üçün imkan yaradır. Bu dinamikanın davamlı şəkildə izlənməsi sektorun gələcək mövsümi planlamasında mühüm rol oynayacaq.
Nuray,
Aznews.az