Azərbaycanın ilk 9 ayda xarici ölkələrə 33.5 ton bibər ixrac etməsi və bunun dəyərinin 28 min dollar olması bu məhsul üzrə tədarük həcminin həm miqdar, həm də dəyər baxımından əvvəlki illə müqayisədə əhəmiyyətli şəkildə artdığını göstərir. Xüsusilə Rusiyaya ixracın 84 faiz yüksəlməsi, Gürcüstana tədarükün 2013-cü ildən sonra yenidən bərpa olunması və Səudiyyə Ərəbistanına ixracın ilk dəfə qeydə alınması bibərin regional bazarlarda Azərbaycan mənşəli kənd təsərrüfatı məhsulları üçün yeni mövqelər qazandığını təsdiqləyir. Ümumi olaraq dəyər ifadəsində üçqat artım istehsalın genişlənməsi və tədarük zəncirinin daha stabil işləməsi ilə bağlıdır.
Dünya bazarlarında tərəvəz məhsulları üzrə son illərdə müşahidə olunan artım tendensiyası Azərbaycanın ixrac strukturunda da özünü göstərir. Qlobal statistikaya əsasən, bibər ixracı Türkiyə, Niderland və İspaniya kimi ölkələrin portfelində yüksək pay tutur, çünki bu məhsul həm təzə, həm də emal edilmiş formada yüksək dövriyyəyə malikdir. Azərbaycan bazarının xüsusiyyəti isə əsasən təzə məhsul tədarükünə yönəlməsi, mövsüm ərzində qiymət dalğalanmalarından asılılığın isə iqlim stabilliyi və logistik üstünlüklərlə yumşaldılmasıdır. 2024-2025 dövrü postsovet məkanında tərəvəz məhsullarının tədarükündə rəqabəti artırdığı üçün Azərbaycanın həcmlərinin yüksəlməsi mövcud infrastrukturun bazar tələbinə daha operativ cavab verdiyini göstərir.
İdxalçı ölkələrin seçim dinamikasına nəzər saldıqda, Rusiyanın əsas tərəfdaş olaraq qalması gözlənilən haldır, çünki bu ölkə Cənubi Qafqazdan tərəvəz tədarükündə logistika baxımından ən yaxın bazarlardan biridir. Gürcüstana ixracın uzun fasilədən sonra bərpası regiondaxili ticarətdə yeni mərhələnin formalaşdığına işarə edir, çünki bu ölkə adətən Türkiyə mənşəli bibərlərin əsas alıcılarından biridir. Azərbaycanın burada yenidən pay qazanması məhsulun keyfiyyət, mövsüm uyğunluğu və təklif strukturundakı dəyişikliklərin bazara müsbət təsir etdiyini göstərir. Səudiyyə Ərəbistanına satış isə Körfəz regionunda kənd təsərrüfatı məhsullarına tələbin artması fonunda Azərbaycan üçün genişlənən ixrac imkanlarının başlanğıcı sayıla bilər.
Miqdar artımı ilə müqayisədə dəyərin daha aşağı templə yüksəlməsi qiymət indekslərinin sabit qaldığını göstərir. Qlobal tərəvəz ticarətində qiymətlərin yüksəlməsi əsasən enerji daşıyıcıları, loqistika xərcləri və su resurslarının məhdudluğu ilə bağlı olur. Azərbaycanın bibər ixracında qiymətlərin böyük sıçrayış göstərməməsi yerli istehsalçıların rəqabət qabiliyyətini artırır, çünki regional bazarlarda alıcı ölkələr üçün əsas amillərdən biri sabit qiymət və keyfiyyət nisbətidir. Bu səviyyənin qorunması uzunmüddətli müqavilələrin bağlanması üçün də əlverişli zəmin yaradır.
Mövcud dinamika göstərir ki, bibər ixracının artması Azərbaycanın kənd təsərrüfatı məhsullarında diversifikasiya strategiyasının nəticələrindən biridir. Kiçik tonnajlı, lakin stabil ixrac axını formalaşdırmaq ölkənin tərəvəzçilik sektorunda istehsal risklərinin bölüşdürülməsinə, emal sahələrinin gələcək potensialının yüksəldilməsinə və regionlar üzrə təsərrüfatların gəlir sabitliyinin güclənməsinə şərait yaradır. Bu tendensiyanın davam etməsi üçün məhsulun çeşid uyğunluğu, saxlanma qabiliyyəti və soyuducu logistikasının genişlənməsi önəm daşıyır. Tərəvəz ixracında mövsümi fasilələri azaldan texnoloji həllər ölkələrin bazar payını daha dayanıqlı edir.
Azərbaycanın bibər ixracındakı artım xarici bazarlarda dayanıqlı mövqelərin formalaşdığını göstərən real göstəricidir. Regional ticarətdə diversifikasiya, bazara geri dönüşlər və yeni coğrafiyalara çıxış yerli kənd təsərrüfatı istehsalının dəyər zəncirini daha səmərəli edir və gələcək tədarük imkanları üçün geniş perspektiv açır.
Nuray,
Aznews.az