Nazirlər Kabinetinin qəbul etdiyi son qərarla ictimai təyinatlı binalarda elektrik enerjisinə olan tələbatın hesablanmasında istifadə edilən güc əmsalları yenilənib və enerji sərfiyyatının idarə olunmasında daha dəqiq yanaşma təsbit edilib. Qərar həmçinin müəyyən gücə malik keskən lampaların mərhələli şəkildə bazardan çıxarılması müddətlərini müəyyən edir ki, bu da enerji effektivliyinin artırılması strategiyasının növbəti addımı kimi qiymətləndirilir.
Enerji resurslarından səmərəli istifadə yalnız istehlakın məhdudlaşdırılması deyil, həm də texnoloji və normativ yanaşmanın yenilənməsi ilə mümkün olur. Tikinti obyektlərində güc əmsallarının dəqiqləşdirilməsi sistemin yüklənmə hesablamalarını daha real edir və layihələndirmədə artıq güc götürülməsi riskini azaldır. Bir çox ölkələrdə aparılan araşdırmalar göstərir ki, tikinti sektorunda enerji gücünün düzgün hesablanmaması ümumi istehlaka on beş faizə qədər əlavə yük yarada bilir. Azərbaycanda güc əmsallarının 0.7, 0.85 və 0.9 kimi fərqli kateqoriyalara bölünməsi müxtəlif tip elektrik avadanlıqlarının reallığa uyğun paylanmasını təmin edir, bu isə enerji şəbəkəsinin tarazlığının qorunmasına şərait yaradır.
Keskən lampaların mərhələli şəkildə istifadədən çıxarılması beynəlxalq enerji siyasətində uzun müddətdir tətbiq olunan praktikanın davamıdır. Avropa İttifaqında analoji keçid 2009-cu ildən başlayaraq mərhələlər üzrə həyata keçirilmiş və nəticədə LED texnologiyasının payı qısa müddətdə kəskin artmışdı. Azərbaycan bazarında da LED işıqlandırmanın daha əlçatan və daha qənaətcil olması fonunda keskən lampaların tədricən istehlakdan çıxması enerji sərfiyyatını azaltmaqla yanaşı texnoloji yenilənməni də sürətləndirəcək. Məsələn, altmış vattlıq keskən lampa ilə müqayisədə LED alternativi təxminən səkkiz dəfə az enerji sərf edir, bu isə təkcə ictimai binalar deyil, bütün istehlak seqmentləri üçün faktiki qənaət yaradan amildir.
İqtisadi cəhətdən tikinti sektorunda real güc tələbinin dəqiq müəyyənləşdirilməsi layihə xərclərinin optimallaşmasına səbəb olur. Bu, xüsusilə iri obyektlərin elektrik təchizatı layihələrində mühüm rol oynayır, çünki artıq güc götürülməsi əlavə kabel, transformator və digər infrastruktur xərclərinə gətirib çıxarır. Hesablamaların daha həssas aparılması həmin xərclərin azaldılmasını təmin edir və tikinti obyektlərinin istismar dövrü üçün daha səmərəli enerji profili yaradır.
Enerji effektivliyinin artırılması həmçinin ölkənin enerji balansı baxımından strateji əhəmiyyət daşıyır. İqtisadiyyatda artan enerji tələbatının optimallaşdırılması yeni generasiya güclərinin qurulmasına olan təzyiqi azaldır və mövcud infrastrukturun daha rasional idarə olunmasına imkan verir. Dünya Bankının məlumatlarına görə, inkişaf etməkdə olan ölkələrdə enerji səmərəliliyi tədbirləri ümumi istehlakın on beş-iyirmi faizədək azalmasına gətirə bilər ki, bu da həm ekoloji, həm büdcə baxımından müsbət nəticələr yaradır.
Yeni güc əmsallarının tətbiqi və keskən lampalara keçid məhdudiyyəti 2026-cı ildən etibarən daha aydın struktur yaradacaq. Normativ bazanın yenilənməsi ilə yanaşı istehlakçı davranışında da dəyişiklik baş verəcək, çünki ictimai binalar üzrə standartlar ümumi bazar tendensiyalarını formalaşdıran mühüm mexanizmdir. Bu istiqamətdə görülən tədbirlər enerji idarəçiliyi sahəsində institusional yanaşmanın gücləndiyini göstərir və uzunmüddətli dövrdə enerji sərfiyyatının optimallaşdırılması üzrə sistemli çərçivənin möhkəmləndirilməsinə xidmət edir.
Aznews.az