Azərbaycanın qızıl ixracı ilin ilk on ayında 276.8 milyon dollar həcmində qeydə alınıb və bu göstərici əvvəlki ilin analoji dövrü ilə müqayisədə 69.4 faiz yüksəlib. Hesabat oktyabr ayına ayrıca baxdıqda isə 38.9 milyon dollarlıq ixrac qeyd olunub ki, bu, ötən ilin oktyabrı ilə müqayisədə 19.1 faiz azalma deməkdir. Qeyri neft sektoru üzrə ümumi ixracın isə on ayda 3 milyard dollara çatması diqqəti çəkir.
Qlobal miqyasda qızıl bazarının davranışı bu göstəricilərin dinamikasını anlamaqda mühüm əhəmiyyət daşıyır. Beynəlxalq platformalarda son iki ildə qızıl qiymətlərində geniş dalğalanmalar müşahidə olunur. Geosiyasi gərginliklər, monetar siyasətlərin dəyişməsi, inflyasiya gözləntiləri və təhlükəsizlik aktivlərinə yönələn marağın artması qızılın həm qiymətinə, həm də alıcı bazarının strukturuna təsir göstərib. Mərkəzi banklar tərəfindən qızıl ehtiyatlarının artırılması qlobal tələbin mühüm hissəsini təşkil edir. Ümumdünya Qızıl Şurasının məlumatları da göstərir ki, bir çox ölkələr valyuta ehtiyatlarını gücləndirmək üçün fiziki qızıl alışlarını davam etdirir. Bu yanaşma qlobal tələbin sabitliyini və uzunmüddətli perspektivdə qiymət dəstəyini təmin edən əsas amillərdən biridir.
Azərbaycanın ixrac artımının əhəmiyyətli olmasının səbəblərindən biri də dünya bazarında yüksək qiymət intervalının hələ də qorunmasıdır. Hərçənd oktyabr ayında ixrac daxilolmalarının azalması diqqət çəkir, lakin bu, qızıl hasilatında dövri dəyişikliklər, istehsal qrafiklərinə uyğun planlaşdırma və qiymət volatilliyinin təsiri ilə izah oluna bilər. Belə hallar qlobal qızıl ticarətində tez-tez rast gəlinir və aylıq göstəricilərdə enişlər uzunmüddətli trendləri pozmur. Azərbaycan üzrə on aylıq ümumi artımın yüksək qalması da bunu təsdiqləyir.
Qızıl ixracının qeyri neft sektorunun ümumi həcminə verdiyi pay iqtisadi şaxələnmənin vacibliyini bir daha ortaya qoyur. Qlobal çağırışlar iqtisadiyyatların dayanıqlılığını artırmağın mühüm şərt olduğunu göstərdiyi bir zamanda, əmtəə bazarlarında rəqabət qabiliyyəti ölkələrin sabitlik strategiyalarında xüsusi yer tutur. Azərbaycanın ixrac strukturunda qızıl kimi yüksək likvidliyə malik məhsulların payının artması ümumi xarici ticarət dayanıqlığına dəstək verir. Dünyada qeyri energetik əmtəələrin ticarətində aparıcı ölkələrin təcrübəsi də göstərir ki, nisbətən sabit tələbə malik məhsullar ixrac portfelinin risklərini azaldır və iqtisadi aktivliyi dəstəkləyir.
İlin on ayında qeyri neft ixracının 6.6 faiz yüksəlişi digər sahələrlə yanaşı qızıl ixracının təsirini də əks etdirir. Qlobal bazarlara çıxış imkanlarının genişlənməsi, beynəlxalq ticarət marşrutlarının daha səmərəli şəkildə idarə olunması və hasilat sənayesində texnoloji yenilənmənin davam etməsi bu istiqamətin orta müddətli stabil artım xəttini gücləndirir. Qızıl kimi strateji əmtəələrin ixracında əldə edilən nəticələr həm təbii resursların səmərəli idarə edilməsinin, həm də dünya bazarında tələb strukturuna uyğunlaşmanın göstəricisi kimi qiymətləndirilir.
İxracın həcmi qlobal qiymət mühitinə və beynəlxalq ticarətin ümumi ritminə uyğun dəyişsə də, uzunmüddətli tendensiyalar Azərbaycanın qeyri neft sektorunun artım trayektoriyasını qoruduğunu göstərir. Həm qızıl, həm digər qeyri enerji məhsulları üzrə ixracın genişlənməsi ölkənin iqtisadi strukturunda diversifikasiyanın getdikcə daha güclü formalaşdığını nümayiş etdirir.
Nuray,
Aznews.az