Azərbaycanın 2025-ci ilin yanvar-oktyabr aylarında 111.1 milyon dollarlıq şaftalı ixrac etməsi ölkənin meyvəçilik sektorunda son illərin ən kəskin artım tempini nümayiş etdirən göstəricilərdən biridir. Rəqəmlər əvvəlki ilin eyni dövrü ilə müqayisədə ixrac dəyərinin 62 faiz yüksəldiyini göstərir ki, bu da həm bazar genişlənməsinə, həm də məhsulun xarici tələbdə qazandığı mövqeyə işarə edir.
Şaftalı ixracında bu dinamikanın formalaşması bir neçə paralel prosesin təsiri ilə bağlıdır. İlk növbədə son illərdə bağçılıq təsərrüfatlarına yönələn investisiyalar, intensiv və yarı-intensiv bağların genişlənməsi, damcılı suvarma və digər müasir aqrotexniki metodların tətbiqi məhsuldarlığın yüksəlməsinə imkan yaradıb. Bu, ixrac üçün daha sabit və iri həcmdə təklif formalaşdırmağa şərait yaradıb. Eyni zamanda məhsulun çeşid strukturunun yenilənməsi, erkən və gec yetişən sortların artırılması ixrac dövrünün uzanmasına və təchizatın fasiləsizliyinə töhfə verib.
Qlobal bazarda meyvələrə olan tələbin dəyişməsi də bu artımın mühüm komponentidir. Son illər təzə meyvə idxal edən əsas bazarlarda təchizatın coğrafi cəhətdən şaxələndirilməsi tendensiyası güclənib. Bu fon həm logistika marşrutlarında yeni imkanlar yaradır, həm də region ölkələri üçün rəqabət üstünlükləri formalaşdırır. Azərbaycanın şaftalı ixracında əsas istiqamətlər daxilində Cənubi Qafqaz və Mərkəzi Asiya ilə yanaşı Şərqi Avropa bazarlarının payının yüksəlməsi bu kontekstə uyğunlaşma nümunəsi kimi qiymətləndirilir. Hava və torpaq-iqlim şəraitinin yüksək keyfiyyətli məhsul yetişdirməyə imkan verməsi də Azərbaycanın təklifini rəqabətqabiliyyətli edir.
Mühüm amillərdən biri də mövsümi rəqabətin strukturunda baş verən dəyişikliklərdir. Bəzi ənənəvi ixracatçı ölkələrdə klimat risklərinin artması məhsuldarlığın dəyişkənliyinə səbəb olur. Bu isə bazarda yeni mənbələrə olan tələbi gücləndirir. Azərbaycanın təchizat çevikliyi və mövsüm fərqlərini optimallaşdırma qabiliyyəti bu şəraitdə diqqət çəkən üstünlüklərdən biri kimi irəli çıxır.
İxrac dəyərinin artması yalnız həcm çoxalması ilə deyil, həm də ixrac olunan məhsulun keyfiyyət göstəricilərinin yaxşılaşması ilə əlaqələndirilə bilər. Sortlaşdırma, qablaşdırma, soyuducu-logistika infrastrukturu və məhsulun bazara çıxış şəraiti üzrə aparılan təkmilləşdirmələr dəyər zəncirini gücləndirir. Bu faktorların kombinasiyası məhsulun qiymət intervalına müsbət təsir göstərərək ixracdan əldə olunan ümumi gəliri artırır.
Şaftalı ixracında əldə olunan artım təsadüfi mövsümi dəyişiklik deyil, kənd təsərrüfatının meyvəçilik istiqamətində formalaşan yeni iqtisadi modelin nəticəsidir. Tələb coğrafiyasının genişlənməsi, məhsulun rəqabət gücünün yüksəlməsi və ixrac infrastrukturunun ardıcıl təkmilləşdirilməsi bu tendensiyanın davamlı xarakter aldığını nümayiş etdirir. Bu dinamika Azərbaycanın aqrar sektorunun ixrac yönümlü inkişaf strategiyasının praktiki nəticələrinin daha aydın görünməsinə imkan yaradır.
Nuray,
Aznews.az