Bu ilin ilk doqquz ayında Azərbaycanın pomidor ixracında həm dəyər, həm də həcim baxımından artım müşahidə olunub. Statistik göstəricilərə görə ölkə xaricə 157.2 milyon dollar dəyərində 144 min tondan çox pomidor göndərib ki, bu da ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə dəyər üzrə təxminən on iki faiz, kəmiyyət üzrə isə iyirmi üç faiz yüksəliş deməkdir. İxracın böyük hissəsi yenə də Rusiya bazarına yönəlib və digər ölkələrə tədarüklərdə də nəzərə çarpan dinamika formalaşıb. Bir müddətlik fasilədən sonra Qazaxıstan istiqamətinin yenidən açılması da istehsalçılar üçün əlavə kanal yaradıb.
Məlumatların təhlili göstərir ki, ixrac artımı təkcə mövsümi genişlənmə və ya qiymət dalğalanmaları ilə izah olunmur. Azərbaycanın istixana komplekslərinin son illərdə modernləşdirilməsi, su və enerji idarəçiliyində tətbiq edilən texnoloji həllər məhsuldarlığın yüksəlməsinə şərait yaradıb. Bu isə ümumi tədarükün artmasını təmin edib. Rusiya bazarında davamlı tələbin olması və logistik xəttin uzun müddətdir stabil şəkildə işləməsi də ixracatda üstünlüyü qoruyur. Statistika göstərir ki, ixracın doxsan yeddi faizdən çoxu məhz bu bazara yönəlir və bu struktur yaxın perspektivdə də dəyişməz qalır. Bununla belə son dövrlərdə Polşa, Belarus və Ukrayna kimi fərqli regionlara tədarükün genişlənməsi Azərbaycanın pomidor ixracının coğrafiyasını tədricən şaxələndirdiyini göstərir. Bu tendensiya risklərin bölüşdürülməsi baxımından vacib sayılır, çünki yalnız bir əsas bazardan asılılıq xarici şoklara qarşı həssaslığı artırır. Digər tərəfdən region ölkələrində şəhər əhalisinin artması, təzə tərəvəzə olan tələbin ilboyu yüksəlməsi və yerli istehsalın bəzi dövrlərdə çatışmaması Azərbaycan məhsullarına əlverişli imkan yaradır.
Həcmin artması ixrac strukturunun keyfiyyət prizmasından da qiymətləndirilməlidir. Son illər soyuq zəncirin genişlənməsi, qablaşdırma standartlarının təkmilləşdirilməsi və məhsulun qorunma müddətinin artırılması ixrac məhsullarının rəqabət qabiliyyətinə müsbət təsir göstərib. Bu amillər xüsusilə Avropa bazarlarına çıxışda əhəmiyyət daşıyır. Polşaya tədarükün əvvəlki illərə nisbətən daha sürətli artması məhz bu yöndə görülən işlərin nəticəsi kimi diqqət çəkir. Bununla yanaşı ixrac coğrafiyasının genişlənməsi istehsalçılar üçün həm qiymət, həm də müqavilə təhlükəsizliyi baxımından əlavə dayanıqlıq yaradır.
Qazaxıstan bazarına fasilədən sonra yenidən daxil olmaq Azərbaycanın regional ticarət xəttinin bərpası kimi xarakterizə edilə bilər. Bu, həm Orta Asiya istiqamətində tranzit imkanlarını, həm də məhsulun uzun məsafəli daşınma potensialını göstərir. Belə marşrutlar ixrac şəbəkəsini genişləndirməklə yanaşı istehsalçıların texniki standartlara uyğunlaşmasını da tələb edir. Son illərdə ixracatçıların bu tələblərə cavab verə bilməsi sahənin ümumi inkişafını nümayiş etdirir.
Göstəricilərin ümumi mənzərəsi göstərir ki, pomidor ixracında artım təkcə mövsümi və ya təsadüfi faktorlarla məhdudlaşmır. İnfrastrukturun təkmilləşdirilməsi, yeni logistik kanalların açılması, bazar tələbinin yüksəlməsi və məhsul keyfiyyətinin yaxşılaşması bu dinamikanı dayanıqlı edir. Bu tendensiyalar davam edərsə, ixracatdakı artımın orta müddətli dövrdə də qorunması ehtimal olunur. İstehsal və bazar diversifikasiyası sahənin ümumi davamlılığına əlavə töhfə verə bilər.
Aznews.az