İsveçrədə istifadəyə verilən yeni nəsil qatlanan dam günəş enerjisi sistemi sənayedə tətbiq olunan ən genişmiqyaslı texnoloji həllərdən biri kimi təqdim olunur. HORIZON platforması əsasında hazırlanan mobil günəş damı 23 min kvadrat metr istehsal səthi yaradır və illik 3 ilə 3,4 GVt saat arası enerji hasilatı ilə təxminən 700 ev təsərrüfatının istehlakını kompensasiya edəcək gücə malikdir. Sistem tam avtomatik geri çəkilmə mexanizmi və yüngül kabel dəstəkli quruluşu ilə ekstremal hava şəraitində özünü qorumaq imkanına sahibdir ki, bu da iri həcmli polad konstruksiyalara olan ehtiyacı kəskin azaldır.
Bu layihə qlobal enerji siyasətində artan meyillərlə səsləşir. Yaşıl keçid istiqamətində aparılan araşdırmalar göstərir ki, elektrik istehlakının yüksək olduğu məntəqələrdə lokal bərpaolunan enerji inteqrasiyası karbon emissiyalarının azaldılmasında xüsusi rol oynayır. Ümumdünya Enerji Agentliyinin son hesabatlarına görə, su təmizləmə müəssisələri Avropada sənaye enerji sərfiyyatının təxminən bir faizini təşkil edir və bu sahədə enerji səmərəliliyi ilə bağlı həllərin tətbiqi regional iqlim məqsədlərinə birbaşa təsir göstərir. İsveçrədəki nümunə isə məhz bu kontekstdə diqqət çəkir, çünki günəş damının məhsuldarlığı təmizləmə stansiyasının daxili ehtiyacının böyük hissəsini təmin edərək elektrik şəbəkəsinə düşən yükü azaldır.
Tətbiq edilən konstruksiyanın texnoloji üstünlükləri onu ənənəvi günəş panelləri ilə fərqləndirən əsas faktorlardandır. Qatlanan mexanizm yalnız hava şəraitinin təsirlərinə qarşı riskləri minimuma endirmir, eyni zamanda uzunmüddətli istismar dövründə texniki baxım ehtiyacını azaldır. Kabel dəstəkli strukturun seçilməsi material qənaətini artırır və iri miqyaslı günəş layihələrinin məhdud torpaq resursları olan ölkələrdə də daha rahat tətbiq olunmasını mümkün edir. Dünyanın sıx məskunlaşmış bölgələrində məhz belə inteqrasiya olunmuş, əlavə torpaq tələb etməyən sistemlərin üstünlüyü enerji siyasətinin gələcək prioritetləri sırasında yer alır. Son illərdə Sinqapur, Yaponiya və Niderland kimi ölkələrdə su hövzələri, binaların iri örtük sahələri və əsas infrastruktur obyektləri üzərində analoji sistemlərin quraşdırılması tendensiyası müşahidə olunur ki, bu da şəhər mühitlərinə uyğun, minimal məkanda maksimal enerji hasilatı prinsipi ilə bağlıdır.
İsveçrə layihəsinin regional əhəmiyyəti ilə yanaşı sənayenin qlobal transformasiyası baxımından da diqqət çəkən cəhətləri var. Enerji təhlükəsizliyi son onillikdə Avropada strateji prioritetlərdən birinə çevrilib və istehlakın azalmasına yönəlmiş texnoloji həllər ölkələrin enerji idxalından asılılığını azaldır. Bu tip dam sistemlərinin sənaye müəssisələri, aeroportlar və logistika mərkəzləri kimi yüksək istehlakçı obyektlərə inteqrasiyası uzunmüddətli əməliyyat xərclərini optimallaşdırır, eyni zamanda istehsal sektorunun rəqabət qabiliyyətini artırır. İsveçrə nümunəsinin tətbiqi göstərir ki, modul və hərəkətli günəş sistemləri gələcəkdə iri həcmli stasionar konstruksiyalardan daha geniş istifadə oluna bilər, çünki bu texnologiya həm təhlükəsizlik, həm uzunmüddətlilik, həm də sürətli adaptasiya baxımından üstünlük yaradır.
Bu tendensiyalar Azərbaycan üçün də aktualdır, çünki ölkədə sənaye parkları, aqroparklar və iri emal müəssisələri üzrə bərpaolunan enerji layihələrinin genişləndirilməsi dövlət səviyyəsində dəstəklənir. Qlobal səviyyədə səmərəlilik və torpaq istifadəsi optimizasiyası ön plana çıxdıqca, inteqrasiya olunan dam sistemləri kimi həllər həm enerji istehlakını azaltmaq, həm də ekoloji standartları yüksəltmək baxımından real imkanlar yaradır. Dünya təcrübəsi göstərir ki, belə texnologiyalar yalnız enerji istehsal edən qurğular kimi yox, infrastrukturun modernləşdirilməsi strategiyalarının bir parçası kimi qəbul edilir və uzunmüddətli iqtisadi faydanı təmin edir.
Nuray,
Aznews.az