2025-ci ilin yanvar-sentyabr aylarında Azərbaycana Aİ-95 markalı avtomobil benzininin idxalı həm həcm, həm də məbləğ baxımından güclü artım nümayiş etdirib. Statistikaya əsasən, ölkə bu dövrdə 105 min tondan çox premium sinif benzin alıb ki, bu da ötən ilin eyni mərhələsi ilə müqayisədə təxminən iki dəfəyə yaxın yüksəlişdir. İdxalın coğrafiyası da genişdir və əsas pay Rusiyanın, Belarusun, Rumıniyanın, Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin və Bolqarıstanın üzərinə düşür. Paralel olaraq, ölkədə daxili istehsal 1 milyon tondan çox olsa da, Aİ-95 seqmenti üzrə xaricdən asılılıq davam edir.
Premium oktanlı benzinin idxalındakı bu yüksəliş avtomobil parkında baş verən struktur dəyişikliklərini ön plana çıxarır. Son illər daha yüksək sıxılma dərəcəsinə malik mühərriklərin payının artması Aİ-95-ə tələbi sabit şəkildə yüksəldir. Avropa istehsalçıları yeni nəsil mühərriklərdə məhz bu yanacaq növünün istifadəsini tövsiyə etdiyi üçün idxalın bu templə böyüməsi lokal tendensiyadan deyil, qlobal bazar dinamikasından qaynaqlanır. Eyni zamanda beynəlxalq nəqliyyat axınlarının, tranzit seqmentinin və korporativ avtomobil parklarının genişlənməsi də premium benzinin dövriyyəsini artıran amillər sırasında yer alır.
İdxal istiqamətlərinin şaxələnməsi həm texniki standartların uyğunlaşdırılması, həm də qiymət sabitliyi baxımından əhəmiyyətlidir. Rusiyanın payı yüksək olaraq qalsa da, Rumıniya və Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri kimi mənbələrin mövcudluğu təchizat zəncirində risklərin azalmasına imkan yaradır. Qlobal enerji bazarlarında son iki ildə qiymət dəyişkənliyinin artması ölkələrə idxal strukturunu diversifikasiya etməyin üstünlüklərini daha açıq göstərib. Bu kontekstdə Azərbaycanın müxtəlif mənbələrlə işləməsi rasional yanaşma hesab olunur.
Həcm artımının digər tərəfi daxili istehsal və idxalın tarazlığında görünür. Ölkədə ümumi benzin istehsalı yüksək olaraq qala bilər, lakin premium seqment üzrə tələbatın struktur xüsusiyyəti, texniki spesifikasiyası və yanacağın Avro standartlarına uyğunluğu xüsusi peşəkar emal tələb edir. Bir çox ölkələrdə olduğu kimi, Aİ-95 sinifli benzinin müəyyən hissəsinin idxal yolu ilə təmin olunması bazar mexanizmlərinin təbii nəticəsidir. Bu nüans yalnız istehlak deyil, həm də ekoloji standartların gücləndiyi bir dövrdə yanacaq keyfiyyətinin sabit qalmasına şərait yaradır.
Artımın regional iqtisadi mühitə təsiri də diqqət çəkir. Daha çox Aİ-95 istifadə edən avtomobillərin payının yüksəlməsi yanacaq bazarında premium seqmentin genişlənməsi deməkdir ki, bu da həm pərakəndə satış şəbəkələrinin infrastrukturunu, həm də tənzimləmə mexanizmlərini təkmilləşdirməyi aktuallaşdırır. Avropa ölkələrində müşahidə edilən tendensiyalar göstərir ki, yüksək oktanlı yanacağa keçid uzunmüddətli perspektivdə avtomobil parkının optimallaşdırılması, emissiya göstəricilərinin yaxşılaşdırılması və yanacaq səmərəliliyinin yüksəldilməsi ilə üst-üstə düşür.
Bütün bu faktorlar birlikdə Aİ-95 idxalının artmasının qısa müddətli təsadüfi sıçrayış yox, daha geniş struktur dəyişikliklərinin göstəricisi olduğunu göstərir. Qlobal enerji davranışları, avtomobil parkının modernləşməsi və istehlak tələbinin texniki parametrləri bu prosesin yaxın illərdə də davam edə biləcəyinə işarə edir və bu istiqamətdə təchizatın davamlılığının qorunması iqtisadi stabillik üçün vacib sayılır.
Aznews.az