Fitch Solutions Azərbaycan üzrə 2025-2027-ci illərin iqtisadi artım trayektoriyasını orta hesabla 2,43 faiz səviyyəsində proqnozlaşdırır və bu dinamikanın əsasən qlobal neft qiymətlərində gözlənilən dəyişikliklərlə əlaqəli olacağını bildirir. Hesabata görə, 2025-ci ildə iqtisadi artım 2,6 faiz, 2026-cı ildə 2,4 faiz, 2027-ci ildə isə 2,3 faiz səviyyəsində qiymətləndirilir. Eyni dövrdə nominal ÜDM-in ardıcıl yüksəlməsi, sektor strukturunun yenilənməsi və neft-qaz bazarlarındakı geosiyasi risklərin potensial təsiri də diqqətə çəkilir. Müxtəlif beynəlxalq qurumların proqnozları arasında müəyyən fərqlər olsa da, rəqəmlər Azərbaycanın yaxın illərdə sabit, lakin ehtiyatlı genişlənmə xəttini qoruyacağını göstərir.
Məlumatlar göstərir ki, qiymət volatilliyi hələ də ölkə iqtisadiyyatının ümumi tempini müəyyən edən əsas amillərdən biridir. Neftin qlobal bazarda 2025-ci ildə orta illik ifadədə azalacağı ilə bağlı proqnoz neft-qaz gəlirlərinin şaxələndirilmiş sektorlarla tarazlaşdırılması zərurətini daha da aktuallaşdırır. Bu çərçivədə qeyri-neft sahələrinin istehsal dəyərində son illər müşahidə edilən artım və daxili tələbin tədricən canlanması struktur dayanıqlığın gücləndirilməsi baxımından əhəmiyyətli indikatorlardır. Paralel olaraq, müxtəlif beynəlxalq reytinq agentliklərinin proqnozlarındakı müxtəliflik qlobal iqtisadi trendlərin region ölkələri üçün yaratdığı qeyri-müəyyənliklərlə izah olunur. Məsələn, S&P Global daha təmkinli artım gözləntiləri təqdim edir, Fitch Ratings isə 2025-ci ildə daha yüksək templə artım ehtimalını qiymətləndirir. Bu fərqlər vahid iqtisadi məntiqdən kənar deyil, çünki hər qurum modelində enerji qiymətləri, regional risklər, ixrac potensialı və fiskal-sosial amillərin çəkisini fərqli dərəcədə nəzərə alır.
Azərbaycanda yaxın illər üçün nominal ÜDM-in artım trayektoriyası iqtisadi potensialın dərəcəli şəkildə genişləndiyini göstərən ən sabit göstəricilərdən biridir. 2034-cü ilə doğru ÜDM-in 187 milyard dollara yaxınlaşması həm enerji layihələrinin mərhələli nəticələri, həm də rəqəmsal iqtisadiyyat, logistika və sənaye istehsalında aparılan modernizasiya addımlarının təsiri ilə izah oluna bilər. Burada xüsusilə qlobal enerji bazarında təklif strukturunda baş verən dəyişikliklər önəmli rol oynayır. Rusiya ilə bağlı sanksiyaların sərtləşdirilməsi ehtimalı, həmçinin Yaxın Şərqdə geoiqtisadi qeyri-sabitlik dünya üzrə enerji tədarük zəncirində yeni boşluqlar yarada bilər. Belə vəziyyət Azərbaycan kimi enerji ixracatçısı ölkələr üçün həm risklər, həm də imkanlar doğurur. Bir tərəfdən qiymət volatilliyi fiskal planlamada əlavə ehtiyatlılıq tələb edir, digər tərəfdən qaz tədarükünün Avropaya marşrutlaşdırılması istiqamətində artan maraq uzunmüddətli müqavilələrin həcmini genişləndirə bilər.
Ölkə üzrə proqnostik mənzərəni formalaşdıran digər amil qeyri-neft sektorunun payının tədricən artmasıdır. Kənd təsərrüfatı, sənaye parkları, xidmət sektoru və rəqəmsal texnologiyalar son illər artan investisiya axınını özünə cəlb edir ki, bu da uzun perspektivdə iqtisadi artımın təkcə neft qiymətlərinə bağlılığını azaldan əsas xətt kimi qəbul olunur. Eyni zamanda, beynəlxalq maliyyə institutlarının proqnozlarının əksəriyyətində Azərbaycanın makroiqtisadi sabitliyi qoruyan ölkə kimi qiymətləndirilməsi investisiya mühitinin dayanıqlılığı baxımından əhəmiyyətlidir. Bu, orta və uzunmüddətli dövrdə iqtisadi artımın daha sabit dinamikaya keçidi üçün müsbət şərait yaradır.
Beləliklə, təqdim olunan rəqəmlər göstərir ki, Azərbaycan 2025-2034-cü illər üzrə ardıcıl genişlənən, lakin ehtiyatlı həyata keçirilən iqtisadi inkişaf xəttində irəliləyir. Qlobal enerji bazarındakı dəyişikliklər və regiondakı geosiyasi faktorlar tempin formalaşmasına təsir etsə də, iqtisadiyyatın strukturunda aparılan modernizasiya və diversifikasiya addımları uzunmüddətli perspektivdə dayanıqlılıq potensialını artıran əsas dayaqlardır. Müxtəlif beynəlxalq qurumların proqnozları da bu istiqamətdə ümumi konsensusun mövcud olduğunu göstərir və Azərbaycanın iqtisadi sisteminin orta müddətli dövrdə sabit artım trayektoriyasını qoruyacağını təsdiqləyir.
Nuray,
Aznews.az