Azərbaycan Mərkəzi Bankının 2026-2027-ci illərdə ehtiyatlı və məlumat əsaslı pul-kredit siyasətinə sadiqliyi barədə açıqlanan proqnoz faiz dərəcələrinin tədricən aşağı düşəcəyini göstərir. Fitch Solutions 2025-ci ilin sonuna qədər əsas dərəcənin 6.75, 2026-cı ilin sonuna qədər isə 6.5 səviyyəsinə enəcəyini gözləyir. Bu dinamika 2020-2024-cü illərdə müşahidə olunan orta 7.6 göstəricisindən aşağıdır və qlobal neft qiymətlərinin azalmasının iqtisadi artıma təsiri ilə izah olunur. Hazırda AMB uçot dərəcəsini 7 səviyyəsində saxlayır, növbəti rəyin dekabrın 10-da açıqlanacağı bildirilir.
Son illərdə dünya üzrə mərkəzi bankların pul siyasətinə yanaşması iqtisadi artımın dayanıqlığı, qlobal enerji bazarındakı dəyişkənlik və postpandemiya inflyasiya dövrünün təsirləri fonunda daha çox real sektordan toplanan məlumatlara əsaslanır. Azərbaycan üçün də bu modelin seçilməsi təsadüfi deyil, çünki milli iqtisadiyyatın strukturunda neft gəlirlərinin payı yüksək olduğuna görə qiymət dalğalanmaları pul siyasətinə xüsusi həssaslıq yaradır. Fitch Solutions-un proqnozu da bu kontekstdə qiymətləndirilir və iqtisadi aktivlikdə ciddi yavaşlama gözlənilmədiyi halda inflyasiya təzyiqlərinin yumşalmasının faiz dərəcələrinin azaldılmasına imkan verə biləcəyi qəbul olunur.
Faiz dərəcələrinin tədricən enməsi bank sektorunda kreditləşmə şərtlərinin yumşalmasına gətirib çıxara, real sektorun investisiya planlarını dəstəkləyə bilər. Buna baxmayaraq, qlobal neft qiymətlərinin aşağı istiqamətli meylləri makroiqtisadi balansların qorunması baxımından ehtiyatlı pul siyasətinin davam etməsini zəruri edir. Beynəlxalq təcrübə göstərir ki, belə dövrlərdə mərkəzi bankların məqsədi stimullaşdırıcı addımlarla sabitlik arasında optimal xətti qorumaqdır. AMB-nin uçot dərəcəsini uzun müddət dəyişməz saxlamaqla formalaşdırdığı stabil gözlənti mühiti banklar üçün risklərin idarəolunmasını asanlaşdırır və iqtisadi agentlərin davranışlarında qeyri-müəyyənliyi azaldır.
Region iqtisadiyyatlarında faiz dinamikası da Azərbaycan üçün mühüm məqamlar yaradır. Məsələn, Avropa Mərkəzi Bankı və ABŞ Federal Ehtiyat Sistemi son aylarda sərt pul siyasətindən mərhələli çıxış mərhələsinə keçid siqnalları verir ki, bu da inkişaf etməkdə olan ölkələrdə kapital axınlarını dəyişə bilər. Bu fonda Azərbaycanın ehtiyatlı yanaşması risklərdən qaçınmaqla yanaşı, maliyyə sabitliyinin qorunması baxımından praktik yanaşma hesab olunur. Reallıq göstərir ki, neft qiymətlərində orta müddətli proqnozlar hələ də dəyişkəndir və bu, pul siyasətində tələsik dəyişikliklərin qarşısını alan ehtiyatlı mövqeyi əsaslandırır.
Fitch Solutions-un 2026-2027-ci illər üçün təqdim etdiyi faiz trayektoriyası makroiqtisadi tarazlığın qorunmasına imkan verəcək bir çərçivə yaradır. Qlobal tendensiyalar inflyasiyanın dünya üzrə tədricən zəifləməsini göstərdiyi üçün faiz dərəcələrinin yumşaldılması məntiqi görünür, lakin enerji qiymətlərinin təsir gücü nəzərə alınaraq bu prosesin yavaş şəkildə icra olunması daha dayanıqlı nəticələr təmin edə bilər. Azərbaycanda iqtisadi artımın mülayim olsa da sabit xətt üzrə davam etməsi gözləntiləri də bu yanaşmanı dəstəkləyir, çünki makro balanslaşdırma ilə stimullaşdırma arasında tarazlığın qorunması uzunmüddətli iqtisadi sabitliyin açarı hesab olunur.
Nuray,
Aznews.az