Bu ilin yanvar-oktyabr aylarında Naxçıvanda tərəvəz istehsalının 27 min tonu aşması və ötən ilə nisbətən 4 faiz artım qeydə alınması bölgədə bitkiçilik sektorunun dinamik inkişaf etdiyini göstərir. Eyni dövrdə 21 min tondan çox kartofun yetişdirilməsi ümumi istehsal strukturunda kök yumruların payının sabit qaldığını təsdiqləyir. Ümumi kənd təsərrüfatı məhsul buraxılışının 328 milyon manatı keçməsi və bunun 190 milyon manatından çoxunun bitkiçiliyə aid olması regionun iqtisadi profilində əkinçiliyin mərkəzi rolunu bir daha önə çıxarır.
Naxçıvanda bu artım təkcə təsadüfi mövsümi dəyişikliklərlə bağlı deyil. Son illər qlobal ərzaq bazarında qeyri-stabillik, tədarük zəncirlərində dəyişiklik və region ölkələrində daxili istehsalın gücləndirilməsi istiqamətində strategiyaların yayılması fonunda yerli resurslara söykənən istehsal modeli daha əhəmiyyətli görünür. Dünyanın bir çox bölgəsində tərəvəz istehsalında iqlim risklərinə görə dalğalanmalar müşahidə olunur. Buna baxmayaraq, Naxçıvanın iqlim xüsusiyyətləri, torpaq strukturu və yerli sortların bölgəyə uyğunluğu istehsalın daha stabilləşməsinə şərait yaradır. Kartof, soğan, kələm və digər əsas növlərin bölgə üçün seçilməsi həm məhsuldarlığı artırır, həm də logistika xərclərini azaldır ki, bu da ümumi maya dəyərinin rəqabət qabiliyyətinə təsir edir.
Regional istehsal artımının digər əsas amili kənd təsərrüfatında tətbiq edilən modern suvarma və əkin texnologiyalarının yayılmasıdır. Son illər Naxçıvanda damcı suvarma sistemlərinin istifadəsi genişlənib, bu da xüsusilə tərəvəzçilikdə su sərfiyyatını optimallaşdırır və məhsul itkisini minimuma endirir. Qlobal miqyasda FAO məlumatlarına görə inkişaf etməkdə olan ölkələrdə tərəvəz istehsalında texnoloji yeniliklər məhsuldarlığı orta hesabla 15-20 faiz artırır. Naxçıvanda qeydə alınan 4 faizlik illik artım bu regional trendlə paralellik təşkil edir və davamlılıq baxımından müsbət siqnaldır.
Bölgənin istehsal strukturundakı dəyişikliklər həm daxili bazarın təminatına, həm də gələcək ixrac imkanlarına təsir göstərə bilər. Azərbaycanın ümumi ərzaq təhlükəsizliyi strategiyasında regionların özünütəmin səviyyəsinin yüksəldilməsi vacib istiqamət kimi müəyyən olunub. Naxçıvanın artan tərəvəz və kartof istehsalı ölkənin ümumi istehlak balansında əlavə dayanıqlıq yaradır. Eyni zamanda Türkiyə və İranla coğrafi yaxınlıq bölgə fermerləri üçün potensial ixrac pəncərəsi kimi qiymətləndirilə bilər. Qlobal tərəvəz ixracında son illər yüksələn tendensiya tələbin artdığını göstərir. Bu konteksdə məhsulların çeşidinin optimallaşdırılması, qablaşdırma standartlarının yüksəldilməsi və logistika marşrutlarının effektivləşdirilməsi Naxçıvan istehsalının dəyər zəncirində daha güclü mövqe qazanmasına şərait yarada bilər.
Ümumi mənzərə göstərir ki, regionda bitkiçilik sektorundakı artım həm iqtisadi, həm də sosial aspektdən müsbət nəticələr doğura bilər. Əmək bazarında mövsümi məşğulluğun genişlənməsi, yerli istehsalın güclənməsi və kənd təsərrüfatı infrastrukturuna yatırımların fayda verməsi uzunmüddətli inkişaf üçün əhəmiyyətlidir. Davamlı artımın qorunması üçün isə iki əsas istiqamət ön plana çıxır. Birincisi, su resurslarının idarə edilməsində qabaqcıl texnologiyaların payını artırmaq və məhsuldarlığın iqlim faktorlarından asılılığını minimuma endirmək lazımdır. İkincisi, istehsalın keyfiyyət standartlarının beynəlxalq norma və tələblərə uyğunlaşdırılması təmin olunmalıdır ki, region məhsullarının həm daxili bazarda, həm də potensial ixrac marşrutlarında rəqabət qabiliyyəti artsın. Bu tendensiyalar əsasında Naxçıvanın kənd təsərrüfatı sektoru dayanıqlı və genişlənən inkişaf trayektoriyası nümayiş etdirir.
Nuray,
Aznews.az