Bakı üzrə pərakəndə ticarət dövriyyəsinin yanvar-oktyabr aylarında 31 milyard manat həddini aşması və bunun əvvəlki ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 4,7 faiz artım göstərməsi istehlak dinamikasının möhkəm saxlandığını göstərən əsas göstəricidir. Ərzaq qrupunda artım nisbətən zəif, cəmi 0,6 faiz olduğu halda qeyri-ərzaq məhsullarında 10,1 faizlik yüksəliş qeydə alınıb ki, bu da istehlakçı davranışlarında struktur dəyişikliyinin davam etdiyini göstərir. Ümumi ölkə üzrə rəqəmlər də bu tendensiyanı təsdiqləyir, çünki pərakəndə ticarət şəbəkəsində real artım 3,8 faiz olmaqla qeyri-ərzaq seqmentinin genişlənməsi diqqəti cəlb edir.
Bakı bazarında qeyri-ərzaq məhsullarının daha sürətli yüksəlişi bir neçə amilin təsiri ilə formalaşır. Əvvəla, postpandemiya dövründə istehlakçıların təxirə salınmış tələbatı tədricən reallaşır və bu proses daha çox geyim, elektronika, məişət texnikası və digər uzunmüddətli istifadə mallarında özünü göstərir. Digər tərəfdən, beynəlxalq təcrübə də sübut edir ki, urbanizasiya dərinləşdikcə və xidmət infrastrukturunun genişləndikcə qeyri-ərzaq seqmenti daha çevik inkişaf edir. Məsələn, Avropa şəhərlərində 2023 və 2024-cü illərdə ticarət artımının əsas yükünü məhz qeyri-ərzaq qrupları daşıyırdı və rəqəmsal satış kanallarının güclənməsi bu tendensiyanı xeyli sürətləndirirdi. Bakıdakı artım templəri də bu qlobal modellə uyğunluq nümayiş etdirir.
Ticarət strukturunda hüquqi şəxslərin payının 36,9, fərdi sahibkarların payının isə 51,5 faiz olması ölkə pərakəndə bazarının xüsusi quruluşunu əks etdirir. Fərdi sahibkarlıq seqmentinin üstün mövqeyi uzun illərdir formalaşmış bazar ənənələri və məhəllə-ticarət mədəniyyəti ilə izah olunur. Bununla yanaşı, müəssisələr üzrə real artımın 6,2 faizə çatması iri ticarət şəbəkələrinin genişlənməsi və istehlakçıların daha sistemli xidmət standartlarına yönəlməsi ilə bağlıdır. Bu dinamika həm rəqabəti gücləndirir, həm də qiymət formalaşmasında daha sabit mexanizmlərin yaranmasına şərait yaradır.
Ərzaq seqmentində artımın aşağı qalması isə qlobal tendensiyalarla üst-üstə düşür. Son illərdə bir çox bazarlarda ərzaq inflyasiyası yüksək olduğu üçün istehlakçılar daha rasional seçimlərə üstünlük verir, bu isə həcm artımını məhdudlaşdırır. Azərbaycanın ərzaq bazarında qiymət sabitliyinin qorunması və yerli istehsalın payının getdikcə artması fonunda dinamikliyin stabilləşməsi normal proses kimi qiymətləndirilir və ümumi ticarət mühitinə balanslı təsir göstərir.
Paytaxt üzrə dövriyyənin artması ölkə üzrə geniş miqyaslı ticarət genişlənməsinin tərkib hissəsidir. Azərbaycan üzrə 52,6 milyard manatlıq ticarət dövriyyəsinin formalaşması və bunun 24 faizə yaxın hissəsinin Bakının payına düşməsi iqtisadi fəaliyyətin regional strukturunda paytaxtın aparıcı mövqeyinin davam etdiyini göstərir. Qeyri-ərzaq segmentinin daha yüksək templə böyüməsi yaxın illərdə ticarətin rəqəmsallaşması, logistikanın optimallaşması və istehlakçı davranışlarının urbanizasiya fonunda yenilənməsi kimi amillərlə güclənə bilər. Hazırkı dinamika həm daxili bazarda rəqabətin yüksəldiyini, həm də istehlakçı seçimlərinin daha keyfiyyət yönümlü formalaşdığını nümayiş etdirir ki, bu da pərakəndə ticarətin struktur baxımından daha nizamlı inkişafına təkan verir.
Aznews.az